Podcast
Tài liệu tóm tắt: Lối sống hữu cơ – Hướng tới một tương lai khỏe mạnh và bền vững
I. Giới thiệu chung về lối sống hữu cơ
Tài liệu này cung cấp một cái nhìn toàn diện
về lối sống hữu cơ, từ lịch sử hình thành đến các khía cạnh ứng dụng trong đời
sống hàng ngày, bao gồm thực phẩm, làm vườn, sản phẩm chăm sóc cá nhân và nội
thất gia đình. Lối sống hữu cơ được định nghĩa là một phản ứng đối với những lo
ngại về các chất tổng hợp và hóa chất độc hại trong thế giới hiện đại, hướng
tới việc tránh các chất được xử lý nhiều, thuốc trừ sâu, và vật liệu nhân tạo
để tạo ra một cuộc sống khỏe mạnh hơn cho bản thân, gia đình và hành tinh.
II. Lịch sử và bối cảnh của phong trào hữu cơ
1.
Sự
trỗi dậy của các chất tổng hợp và những lo ngại ban đầu:
·
Trong 200 năm qua, con
người đã tạo ra một thế giới với nhiều chất tổng hợp chưa từng tồn tại, ít quan
tâm đến sức khỏe và an toàn hay tác động môi trường.
·
"Mặc dù sự đổi
mới của con người đã giúp chúng ta sống lâu hơn và thoải mái hơn đáng kể so với
tổ tiên, nhưng ngày nay chúng ta phải sống với những mối nguy hiểm mà họ không
gặp phải."
·
Hữu cơ ban đầu xuất
phát từ nông nghiệp và sản xuất thực phẩm.
·
Khái niệm "tổng
hợp" chỉ trở nên phổ biến sau cuối những năm 1600.
·
Nông nghiệp hiện đại
bắt đầu thay đổi vĩnh viễn với Cách mạng Công nghiệp thông qua máy móc cơ giới
và phân bón hóa học. Để đáp ứng dân số tăng, các phương pháp truyền thống như
luân canh và để đất nghỉ đã bị bỏ qua.
1.
Phát
minh quy trình Haber-Bosch và "Kỷ nguyên tốt đẹp hơn nhờ hóa học":
·
Năm 1909, nhà hóa học người
Đức Fritz Haber đã tìm ra cách tổng hợp nitơ thành amoniac, một tiền chất hóa
học cho phân bón. Phát minh này được coi là quan trọng nhất thế kỷ 20 vì nó
biến sản lượng lương thực từ hữu hạn thành vô hạn.
·
"Người ta ước
tính rằng hai trong số năm người đang sống ngày nay sẽ không có mặt trên Trái
đất nếu Haber không nén một vài loại khí lại với nhau và làm nóng chúng
lên."
·
Quy trình Haber-Bosch
sử dụng nhiên liệu hóa thạch, chiếm khoảng 1-2% tổng tiêu thụ năng lượng toàn
cầu.
·
Sau Thế chiến II,
lượng amoni nitrat (thành phần thuốc nổ) dư thừa được chuyển đổi thành phân
bón. Các nhà máy sản xuất vật liệu cho bom chuyển sang sản xuất phân bón và hóa
dầu.
·
Sự phát triển hóa dầu
đã cách mạng hóa cuộc sống, tạo ra quần áo không nhăn, mỹ phẩm lâu trôi, chất
tẩy rửa, dung môi và các sản phẩm gốc dầu mỏ khác.
·
Một bài báo trên tạp
chí Life đã tuyên bố rằng ngành công nghiệp hóa chất "đã biến đổi cuộc
sống của người Mỹ" và "thâm nhập sâu vào ngành công nghiệp cũng như
đời sống hàng ngày."
·
"Dường như không
có giới hạn cho các chất và sản phẩm có thể được tổng hợp từ dầu mỏ."
·
Thời đại này tin vào
câu khẩu hiệu "Cuộc sống tốt đẹp hơn nhờ hóa học."
1.
Những
tiếng nói lo ngại và sự ra đời của phong trào hữu cơ:
·
Chưa đầy nửa thế kỷ
sau khi phân bón và thuốc trừ sâu tổng hợp ra đời, Rudolf Steiner (những năm
1920) đã đặt nền móng cho khái niệm nông nghiệp sinh học năng động
(biodynamics), nhấn mạnh trang trại như những hệ sinh thái khép kín.
·
Vào cuối những năm
1930 và đầu những năm 1940, nhiều nhân vật bắt đầu bày tỏ mối lo ngại, bao gồm:
·
Sir
Walter Northbourne: Người đặt ra thuật
ngữ "canh tác hữu cơ" (organic husbandry) năm 1940, mô tả "trang
trại như một sinh vật."
·
Sir
Albert Howard: Người sáng lập phong
trào hữu cơ, với cuốn sách "An Agricultural Testament" (1943), dựa
trên các phương pháp canh tác truyền thống ở Ấn Độ.
·
Lady
Eve Balfour: Người khởi xướng Thử
nghiệm Haughley (1939) so sánh canh tác hữu cơ và hóa học, đồng sáng lập Hiệp
hội Đất (Soil Association) năm 1946.
·
Jerome
(JI) Rodale: Người có ảnh hưởng
lớn nhất tại Hoa Kỳ, xuất bản tạp chí "Organic Farming and Gardening"
(1942).
·
Quan điểm của những
người này ban đầu là thiểu số, bị bỏ qua trong gần 40 năm. Chính phủ liên bang
đã ủng hộ hóa chất tổng hợp như "phương thuốc chữa bách bệnh".
·
Năm 1962, cuốn
"Silent Spring" của Rachel Carson đã tài liệu hóa tác động của DDT và
các hóa chất khác lên môi trường, đặt ra câu hỏi về việc thải chúng ra môi
trường mà không cân nhắc hậu quả. Cuốn sách này "được nhiều người coi là
một trong những sự kiện quan trọng—nếu không muốn nói là sự kiện quan trọng
nhất—trong sự ra đời của phong trào môi trường."
1.
Sự
hồi sinh của "sống tự nhiên" và sự hình thành các tiêu chuẩn hữu cơ:
·
Đến những năm 1970, sự
quan tâm đến "sống tự nhiên", "trở về với cội nguồn" hoặc
"trở về với đất" bùng nổ.
·
Các vấn đề như tính
bền vững trở thành mối quan tâm cốt lõi.
·
Người tiêu dùng bắt
đầu nhấn mạnh việc mua hàng tại địa phương và tìm kiếm các sản phẩm làm từ sợi
tự nhiên, mỹ phẩm và nước hoa không gốc dầu mỏ.
·
Năm 1972, Liên đoàn
Quốc tế các Phong trào Nông nghiệp Hữu cơ (IFOAM) được thành lập ở Pháp.
·
Tại Hoa Kỳ, Đạo luật
Bảo vệ Thực phẩm Hữu cơ (OFPA) năm 1990 dẫn đến việc thành lập Chương trình Hữu
cơ Quốc gia (NOP) và các tiêu chuẩn hữu cơ thống nhất (thực hiện năm 2001).
III. Những mối lo ngại chính trong lối sống
hiện đại
1.
Biến
đổi khí hậu:
·
"Nông nghiệp hữu
cơ đã sử dụng ít nhiên liệu hóa thạch hơn và nhìn chung có dấu chân carbon tốt
hơn so với các phương pháp nông nghiệp thông thường." Một nghiên cứu 15
năm cho thấy canh tác hữu cơ sử dụng ít hơn 50% năng lượng.
·
Năm 2007, chỉ 0,4%
(1,7 triệu mẫu Anh) đất trồng trọt ở Hoa Kỳ được quản lý hữu cơ, nhưng con số
này đã tăng gấp đôi kể từ năm 1997.
·
Vai trò của người tiêu
dùng là "tối quan trọng" trong việc thúc đẩy nhu cầu và sản xuất hữu
cơ.
·
Mối lo ngại về "dặm
thực phẩm": việc mua sản phẩm hữu cơ được vận chuyển nửa vòng trái đất có
thể làm tăng sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Mua sản phẩm trồng tại địa phương
được khuyến khích là lựa chọn tốt nhất.
1.
Gánh
nặng độc hại cho thế giới và sức khỏe con người:
·
Hơn 76.000 hóa chất
đang được sử dụng ở Hoa Kỳ; khoảng 10.000 chất được sản xuất hoặc nhập khẩu với
số lượng lớn (trên 10.000 pound/năm).
·
Năm 2000, tổng lượng
chất độc hại thải ra là 7 tỷ pound, chủ yếu vào đất (58%) và không khí (27%).
·
Hơn 96% hàng hóa sản
xuất liên quan trực tiếp đến hóa học, bao gồm hóa dầu số lượng lớn, chất trung
gian hữu cơ, nhựa tổng hợp và sợi nhân tạo.
·
Sản xuất hóa chất tổng
hợp đã tăng 350 lần kể từ Thế chiến II.
·
Vườn
địa đàng độc hại: Việc sử dụng hóa chất
nông nghiệp trên 99,6% đất nông nghiệp Hoa Kỳ là yếu tố đóng góp lớn. Hơn 90
triệu pound thuốc diệt cỏ được sử dụng cho bãi cỏ và vườn mỗi năm tại Hoa Kỳ.
Chủ nhà cá nhân thường sử dụng thuốc trừ sâu nhiều hơn nông dân thương mại trên
mỗi mẫu Anh.
·
17 trong số 30 loại
thuốc trừ sâu phổ biến nhất được phát hiện trong nước ngầm; 23 loại có khả năng
ngấm vào hệ thống nước.
·
Quá nhiều phân bón
trên bãi cỏ làm gián đoạn tăng trưởng tự nhiên, yêu cầu cắt và tưới nước thường
xuyên hơn, dẫn đến tăng khí thải và chảy vào hệ sinh thái.
·
Không
khí ô nhiễm: Các chất ô nhiễm
không khí độc hại (HAPs) như benzene, perchlorethylene, methylene chloride,
dioxin, toluene, thủy ngân gây ung thư hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
10 hóa chất độc hại hàng đầu được thải ra với số lượng lớn nhất bao gồm axit clohydric,
hợp chất kẽm, asen, hợp chất chì.
·
Nước
ô nhiễm: Thuốc trừ sâu trong
nước uống là một vấn đề. Các "vùng chết" (khu vực oxy thấp) trong đại
dương và các vùng nước lớn đã tăng đáng kể từ những năm 1970 do dòng chảy phân
bón tổng hợp, gây ra sự phát triển của tảo và làm ngạt sinh vật biển.
·
Đất
xấu: Độc canh và phân bón
thông thường làm suy yếu sức khỏe đất và làm mất đất mặt.
1.
Tác
động của hóa chất đối với cơ thể con người:
·
"Các nghiên cứu
khoa học ngày càng chứng minh rằng các hóa chất độc hại đang góp phần gây ra
bệnh ung thư ở trẻ em, ung thư liên quan đến hormone, hen suyễn, khuyết tật học
tập, dị tật bẩm sinh, vô sinh và các vấn đề sức khỏe khác đã và đang gia tăng
trong những thập kỷ gần đây."
·
Tỷ lệ mắc bệnh ung thư
tăng gần 50% từ Thế chiến II.
·
"Khoảng 15% dân
số Mỹ mắc chứng nhạy cảm với hóa chất."
·
Có khoảng 80.000 hóa
chất khác nhau đang được sản xuất; chưa đến 10% được kiểm tra độ an toàn. Đạo
luật Kiểm soát Chất độc hại (TSCA) 1976 không hiệu quả trong việc đảm bảo an
toàn hóa chất.
·
Gánh
nặng cơ thể (Body burden):
Con người ngày nay mang hàng trăm hóa chất tổng hợp trong cơ thể (trung bình
hơn 700 chất). Ngay cả liều lượng độc tố thấp tích tụ theo thời gian cũng có
thể gây vấn đề.
·
Các
hóa chất đáng lo ngại hàng ngày:Hóa chất perfluorinated (PFCs)/PFOA: Không phân hủy trong môi trường, liên quan
đến tổn thương gan, tuyến giáp, cholesterol cao, suy yếu miễn dịch.
·
Natri
lauryl sulfat (SLS) và natri laureth sulfat (SLES): Gây kích ứng da/mắt, có thể nhiễm 1,4-dioxane
(khả năng gây ung thư).
·
Oxybenzone: Có trong 97% người Mỹ, liên quan đến dị ứng,
rối loạn hormone, tổn thương tế bào.
·
Phthalates: Chất làm dẻo, liên quan đến ung thư và rối
loạn nội tiết tố (vấn đề sinh sản).
·
Hương
liệu: Chứa VOCs, có thể gây
kích ứng hô hấp, hen suyễn, đau nửa đầu.
·
Diethanolamine
(DEA): Chất tạo bọt, có thể
tạo thành nitrosamine gây ung thư, rối loạn nội tiết tố.
·
Formaldehyde: Chất khí gây ung thư tiềm năng, kích ứng hô
hấp.
·
Nhựa
than đá: Chất gây ung thư đã
biết.
·
Chì: Chất độc thần kinh, gây ra vấn đề học tập/hành
vi ở trẻ em, vô sinh/sảy thai ở người lớn.
·
Thủy
ngân: Chất độc thần kinh,
ảnh hưởng đến phát triển não bộ ở thai nhi/trẻ em.
·
Hạt
nano: Có thể xuyên qua da,
gây tổn thương tế bào (đặc biệt trong kem chống nắng dạng xịt/bột).
·
Parabens: Chất bảo quản kháng khuẩn, liên quan đến viêm
da tiếp xúc, rối loạn nội tiết tố, tổn thương tinh trùng.
·
Hóa
dầu: Các chất gốc dầu mỏ
(ví dụ: petrolatum có thể nhiễm PAHs gây ung thư vú).
·
Hydroquinone: Chất làm sáng da, liên quan đến dị ứng, độc
tính thần kinh/phát triển/sinh sản.
·
P-Phenylenediamine
(PPD): Trong thuốc nhuộm
tóc, gây dị ứng nghiêm trọng.
·
Trẻ
em có nguy cơ cao hơn:
Trẻ em hấp thụ nhiều hóa chất hơn người lớn theo cân nặng, tiếp xúc thường
xuyên hơn (bò trên sàn, ngậm tay), hệ thống cơ thể chưa phát triển đầy đủ để
giải độc, dẫn đến tích lũy hóa chất cao hơn. "Việc tiếp xúc trong bụng mẹ
có thể gây ra nhiều tổn thương lâu dài nhất."
·
Thực
phẩm biến đổi gen (GMOs):
Liên quan đến dị ứng, kháng kháng sinh, suy yếu miễn dịch. Mặc dù FDA tuyên bố
an toàn, nhiều người không đồng ý do thiếu dữ liệu. Hơn 75% thực phẩm chế biến
ở Hoa Kỳ chứa thành phần biến đổi gen.
IV. Các ứng dụng thực tế của lối sống hữu cơ
1.
Chuyển
sang thực phẩm hữu cơ:
·
Thực phẩm hữu cơ là
điểm khởi đầu phổ biến nhất.
·
Trái
cây và rau củ: Nông sản tươi trồng
thông thường là một trong những loại thực phẩm bị xử lý bằng hóa chất nhiều
nhất (300-400 loại thuốc trừ sâu khác nhau). Sản phẩm hữu cơ không chỉ không có
hóa chất mà còn có hàm lượng dinh dưỡng cao hơn và ngon hơn.
·
"Dirty
Dozen" (12 loại bẩn):
Các loại trái cây và rau củ bị ô nhiễm thuốc trừ sâu nhiều nhất, nên ưu tiên
mua hữu cơ (Đào, Táo, Ớt chuông ngọt, Cần tây, Lê, Anh đào, Nho, Rau chân vịt,
Rau diếp, Khoai tây, Đậu xanh, Dâu tây).
·
13
loại tương đối sạch: Các loại ít bị ô
nhiễm nhất, có thể không cần thiết phải mua hữu cơ (Hành tây, Bơ, Ngô ngọt,
Dứa, Xoài, Măng tây, Đậu Hà Lan, Kiwi, Chuối, Bắp cải, Bông cải xanh, Cà tím,
Đu đủ).
·
Thịt: Vấn đề chính là hormone và kháng sinh.
·
Thịt
bò: Bò nuôi thông thường
được cho hormone tăng trưởng tổng hợp và kháng sinh. Nên tìm thịt bò "chăn
thả" (pastured), "ăn cỏ" (grass-fed), hoặc "hoàn thiện bằng
cỏ" (grass-finished).
·
Thịt
gà: Gà nuôi thông thường
bị nhồi nhét, cho kháng sinh và đôi khi là asen (đã bị cấm ở EU).
·
Thịt
lợn: Nuôi lợn hữu cơ không
hiệu quả về mặt chi phí do ký sinh trùng khó kiểm soát.
·
Sản
phẩm từ sữa: Bò sữa thông thường
được cho hormone tăng trưởng (rBGH và rBST). Dư lượng hóa chất có thể tích tụ
trong sữa và các sản phẩm từ sữa có hàm lượng chất béo cao.
·
Cá: Tiêu chuẩn chứng nhận hữu cơ cho cá còn nhiều
tranh cãi. Nên tìm hải sản tự nhiên từ nguồn đáng tin cậy.
·
Sô
cô la: Cacao thường bị tẩm
thuốc trừ sâu độc hại (paraquat, methyl bromide, lindane). Chì cũng là một vấn
đề. Sô cô la sữa có thể chứa rBGH và thành phần đậu nành biến đổi gen.
·
Hạt,
ngũ cốc và các loại khác:
Hạnh nhân và đậu phộng là những loại hạt nên mua hữu cơ do sử dụng thuốc trừ
sâu. Gạo trồng ở Hoa Kỳ có mức độ thuốc trừ sâu (asen) cao hơn.
·
Đồ
uống: Trà, cà phê, rượu
vang và bia hữu cơ đang ngày càng phổ biến. Giấy lọc cà phê và túi trà thường
được tẩy trắng.
·
Mẹo
tiết kiệm khi mua hữu cơ:
Mua trực tiếp từ nông trại, mua nhãn hiệu cửa hàng, cắt phiếu giảm giá, tự làm,
nấu ăn tại nhà, mua số lượng lớn, hiểu nhãn mác, mua những gì cần hữu cơ, tự
thành lập hợp tác xã, tự trồng.
1.
Sản
phẩm chăm sóc cá nhân và mỹ phẩm an toàn hơn:
·
Nhiều hóa chất trong
mỹ phẩm liên quan đến ung thư, rối loạn nội tiết tố, khuyết tật học tập.
·
FDA ít quy định trong
ngành này. Các công ty không bắt buộc phải công khai dữ liệu an toàn.
·
"Chúng ta hấp thụ
từ 60 đến 70% mọi thứ chúng ta bôi lên da."
·
Các nhãn như "ít
gây dị ứng," "hoàn toàn tự nhiên," "hữu cơ" không được
FDA quy định. Sản phẩm dán nhãn hữu cơ có thể không hoàn toàn hữu cơ.
·
Hóa
chất cần tránh: 1,4-dioxane,
phthalates, hương liệu, DEA, formaldehyde, nhựa than đá, chì, thủy ngân, hạt
nano (dạng hít), parabens, oxybenzone, hóa dầu, hydroquinone,
P-phenylenediamine.
·
Cách
đưa ra lựa chọn tốt: Đặt ưu tiên cho các
sản phẩm sử dụng hàng ngày, đơn giản hóa (ít thành phần hơn, ít sản phẩm hơn),
nghiên cứu thành phần (Skin Deep của EWG là tài nguyên tuyệt vời).
·
Chứng
nhận tìm kiếm: USDA Organic,
Ecocert, Biological Farmers of Australia (BFA), BDIH (tự nhiên), Natural
Products Association Certified, Leaping Bunny (không độc ác).
·
Các
dòng sản phẩm hữu cơ/tự nhiên phổ biến: Aubrey Organics, Avalon Natural Products, Burt's Bees, Ecco
Bella, Dr. Bronner’s Magic Soaps, Jason Natural Products, Kiss My Face,
Nature’s Gate, Tom’s of Maine, Weleda, Origins Organics, Intelligent Nutrients,
Terressentials, Herban Cowboy, Miessence, Zosimos Botanicals.
1.
Làm
vườn hữu cơ:
·
Là một cách tuyệt vời
để kết nối với thiên nhiên, tạo ra môi trường đẹp và sản xuất thực phẩm lành
mạnh.
·
Tại
sao làm vườn hữu cơ? Cải thiện chất lượng
không khí trong nhà, giảm tác dụng phụ của thuốc trừ sâu/phân bón.
·
Quản
lý dịch hại tổng hợp (IPM):
Nhấn mạnh phòng ngừa, giám sát và khắc phục bằng các chiến lược thân thiện với
môi trường thay vì hóa chất.
·
Bắt
đầu từ gốc rễ: Đất khỏe mạnh là nền
tảng. Đất thịt lý tưởng cho cỏ. Cần bổ sung chất hữu cơ nếu đất thiếu giun.
·
Nuôi
dưỡng đất cũ: Phải mất vài năm để
đất phục hồi nếu đã sử dụng hóa chất tổng hợp.
·
Các
kỹ thuật làm vườn hữu cơ:
Thông khí đất nén, bón lớp mặt bằng phân trộn, sử dụng nước phân trộn, cắt cỏ ở
độ cao thích hợp, nhổ cỏ dại bằng tay, sử dụng bột ngô gluten.
·
Tạm
biệt bãi cỏ: Các lựa chọn thay thế
bao gồm cỏ sinh trưởng chậm, cây phủ đất ít chăm sóc, xeriscaping.
·
Khu
vườn cộng đồng: Lựa chọn tốt nếu
không có không gian ở nhà.
·
Trồng
xen canh: Đặt các loại cây cạnh
nhau dựa trên cách chúng hỗ trợ lẫn nhau (ví dụ: ngô và đậu, cà chua và bắp
cải).
·
Tìm
nguồn hạt giống và cây con:
Nên mua từ các nhà cung cấp hữu cơ được chứng nhận.
·
Luống
cao và làm vườn trong chậu:
Các phương pháp hiệu quả để làm vườn hữu cơ.
1.
Ủ
phân (Composting):
·
"Nếu có một thứ
gì đó nói lên chữ “hữu cơ” hơn bất kỳ thứ nào khác, thì đó phải là phân
trộn."
·
Là cách tốt nhất để
tạo ra đất khỏe mạnh, trả lại dinh dưỡng cho đất.
·
Lợi
ích: Cung cấp dinh dưỡng
ổn định, cải thiện khả năng giữ nước và không khí của đất, tiêu diệt VOCs, tiết
kiệm tiền mua phân bón, giải phóng không gian bãi rác.
·
Vị
trí lý tưởng: Gần vườn, cách xa nhà
một khoảng vừa phải (tránh mùi hôi và côn trùng).
·
Các
loại thùng chứa: Từ đống đơn giản đến
thùng ủ phân xoay hoặc thùng ủ giun (vermicomposting).
·
Vật
liệu để ủ phân: "Vật liệu
nâu" (giấy, vụn gỗ, lá cây khô) và "vật liệu xanh" (phân động
vật ăn cỏ, cỏ cắt, phế liệu trái cây/rau củ, bã cà phê). Tránh tro than, lá óc
chó đen, sản phẩm sữa, thịt, phế liệu sân vườn xử lý hóa chất.
·
Tỷ lệ vật liệu nâu:
xanh là 25-30:1 để phân hủy nhanh nhất và ít mùi nhất.
1.
Thời
trang và nội thất hữu cơ:
·
Không chỉ quan trọng
nguồn gốc sợi mà còn cả quy trình công nghiệp.
·
Vải
bông và len:Bông thông thường: Được xử lý bằng urea formaldehyde (chất gây ung thư), tẩy trắng
bằng sản phẩm giải phóng dioxin, nhuộm bằng thuốc nhuộm độc hại. Bông sử dụng
lượng lớn thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ.
·
Len
thông thường: Xử lý bằng hóa chất
tổng hợp (bao gồm axit hydrochloric), nhuộm bằng sản phẩm chứa kim loại độc
hại.
·
Lựa
chọn lành mạnh: Sợi tự nhiên là lựa
chọn phù hợp. Sợi hữu cơ không tương đương với sản phẩm hữu cơ nếu vải bị xử lý
bằng hóa chất tổng hợp sau đó.
·
Thuốc
nhuộm đất sét và thuốc nhuộm hoạt tính sợi: Các lựa chọn thay thế thân thiện với môi trường.
·
Chứng
nhận dệt may: Organic Trade
Association, bluesign, Ecolabel, IVN, KRAV, Japan Organic Cotton Association
(JOCA), và tiêu chuẩn toàn cầu GOTS.
·
Bông
mọc màu: Loại bông tự nhiên có
màu, không cần nhuộm.
·
Len
hữu cơ: Sản xuất tuân thủ
tiêu chuẩn chăn nuôi hữu cơ (không hormone, không biến đổi gen, không thuốc trừ
sâu tổng hợp). Len hữu cơ còn khan hiếm.
·
Lụa
hữu cơ: Lụa hữu cơ được chứng
nhận có sẵn nhưng rất khan hiếm.
·
Các
loại sợi thân thiện môi trường khác: Cây gai dầu, vải lanh, tre, lyocell.
·
Mua
đồ cũ/tái chế: Một cách tuyệt vời để
tránh thuốc nhuộm và hóa chất gây hại trong vải mới.
1.
Gia
đình là nơi sức khỏe hiện hữu (Nội thất và vật liệu xây dựng):
·
Môi trường trong nhà
"có thể bị ô nhiễm nghiêm trọng hơn không khí ngoài trời."
·
Bốc
hơi hóa chất (off-gassing):
Nhiều vật liệu xây dựng và nội thất giải phóng hợp chất hữu cơ dễ bay hơi
(VOCs) như benzen, formaldehyd, naphthalene, toluene, xylene (chất gây ung thư
và độc thần kinh).
·
Các
vật liệu gây bốc hơi hóa chất đáng chú ý: Sơn, chất tẩy sơn, thảm, sàn nhà, sản phẩm gỗ kỹ thuật (ván ép,
MDF, ván dăm – chứa formaldehyd).
·
Xây
dựng xanh: Mặc dù tốn kém hơn
(10-20%), nhưng mang lại ngôi nhà lành mạnh, bền vững hơn và có giá trị bán lại
cao hơn.
·
Nguồn
vật liệu lành mạnh: Building for Health,
ecohaus, Green Home Guide.
·
Chất
thay thế cho ván dăm và ván ép: Ván ép cấp ngoại thất (thải formaldehyd ít hơn), MDF không chứa
formaldehyd, ván ép được chứng nhận FSC, tấm ván làm từ chất thải nông nghiệp
hoặc vật liệu tái chế.
·
Trên
sàn nhà: Sàn vinyl (PVC,
phthalates), thảm (VOCs tích tụ), sàn gỗ cứng (formalđehyd từ xử lý gỗ).
·
Các
lựa chọn thay thế: Sàn gỗ cứng hoàn
thiện ít VOC, tre (bền vững, chống ẩm), li-e (tự nhiên, bền), gạch tái chế, bê
tông, linoleum (tự nhiên, phân hủy sinh học), thảm tái chế, thảm sợi tự nhiên,
đá.
·
Trên
tường: Sợi thủy tinh (sợi
nhỏ li ti bay vào không khí, formaldehyd).
·
Các
lựa chọn thay thế: Cellulose, vải bò tái
chế, len cừu, bọt không độc hại.
·
Tấm
ốp tường: Giấy dán tường không
vinyl, vật liệu ốp tường sợi tự nhiên (li-e, sisal), sơn ít hoặc không VOC, vữa
trát (đất sét, vôi), vữa trát ngoài.
·
Trên
mặt bàn: Các lựa chọn thân
thiện với môi trường bao gồm bê tông, gạch thủy tinh tái chế, composite giấy,
nhựa tái chế, terrazzo và gỗ.
·
Tủ: Tránh ván dăm và MDF. Chọn ván ép được chứng
nhận FSC, MDF không formaldehyd, ván lúa mì, tre.
·
Đồ
nội thất hữu cơ:Lợi ích:
Giảm bốc hơi hóa chất (formaldehyde), giảm tiếp xúc với chất chống cháy (PBDEs
- liên quan đến vấn đề tuyến giáp, sinh sản, phát triển não thai nhi), cứu cây
(sản phẩm tái chế).
·
Các
mối lo ngại về đồ nội thất trẻ em: Thường làm từ gỗ công nghiệp, nệm nhồi polyurethane được xử lý
hóa chất chống cháy (PBDEs) và bọc PVC (phthalates).
·
Các
lựa chọn: Nệm (cotton hữu cơ,
len hữu cơ, cao su tự nhiên), nệm futon, đồ nội thất bọc nệm hữu cơ.
·
Chứng
nhận: Forest Stewardship
Council (FSC) cho gỗ.
·
Tránh
xa chất độc: Tránh vải bọc nội
thất chống ố (Teflon/PFCs), đồ nội thất bơm hơi/da nhân tạo/vinyl
(PVC/phthalates), đồ nội thất gỗ công nghiệp (formaldehyde).
·
Mua
tại địa phương/thủ công, đồ cổ điển, tái chế/thu hồi/tái sử dụng: Các cách để trang bị nội thất thân thiện với
môi trường.
1.
Việc
nhà làm cho khỏe mạnh (Sản phẩm tẩy rửa):
·
Các sản phẩm tẩy rửa
thương mại chứa nhiều thành phần độc hại.
·
Khí
chloramine: Amoniac + clo = khí
chloramine độc hại.
·
Các
chất đáng lo ngại khác:
Alkylphenol ethoxylates (APEs), nonylphenol ethoxylates (NPEs), butyl
cellosolve, diethanolamine (DEA), triethanolamine (TEA), phốt phát.
·
Thiếu
quy định: Ngoại trừ thuốc trừ
sâu, hóa chất gia dụng hầu như không được quản lý. Đạo luật TSCA năm 1976 không
hiệu quả. "Đạo luật Hóa chất An toàn cho Trẻ em năm 2008" được đề
xuất để cải thiện.
·
Làm
sạch "xanh":Loại bỏ sự bừa bộn: Vứt bỏ các sản phẩm độc hại nhất (amoniac, clo, chất tẩy rửa lò
nướng, chất thông cống, nước tẩy bồn cầu, phốt phát, SLS/SLES, sản phẩm có nhãn
"nguy hiểm"/"độc").
·
Sử
dụng ít hơn, ít thường xuyên hơn.
·
Chứng
nhận tìm kiếm: Design for the
Environment (EPA), EcoLogo, Green Seal.
·
Các
sản phẩm tẩy rửa xanh phổ biến: Mrs. Meyer’s, AFM SafeChoice, Aubrey Organics Earth Aware,
BioShield, Dr. Bronner’s Pure Castile Soap/Sal Suds, Ecover, OurHouse,
GreenWorks, Seventh Generation, Shaklee, Vermont Soapworks, Naturally Yours,
Bio Pac, Earth Friendly Products, BioKleen.
1.
Làm
sạch "Xanh" (tự làm sản phẩm tẩy rửa):
·
Tự làm là cách tốt
nhất để có ngôi nhà sạch sẽ, không độc tố và thơm tho tự nhiên. Chi phí chỉ
bằng khoảng một phần mười sản phẩm thương mại.
·
Các
thành phần thiết yếu:Giấm trắng chưng cất: "Siêu năng lực" trong làm sạch tự nhiên, axit yếu
(axit axetic). Khử mùi, kiểm tra đất, lau cửa sổ, làm mềm vải, thông cống.
·
Baking
soda (Natri bicarbonate):
Khoáng chất tự nhiên, tính kiềm nhẹ. Khử mùi, chất tẩy rửa đa năng, chất mài
mòn nhẹ, thông cống.
·
Sô
đa giặt (Natri cacbonat):
Tính kiềm mạnh hơn baking soda, hiệu quả hơn cho các công việc khó khăn. Cần
đeo găng tay.
·
Xà
phòng lỏng: Dịu nhẹ, hiệu quả để
làm sạch chung.
·
Các
chất tẩy rửa xanh khác:
Borax (tính kiềm, chống nấm, kháng khuẩn), nước chanh (axit, thơm hơn giấm),
thuốc tẩy oxy, tinh dầu tràm trà (kháng khuẩn, chống nấm), tinh dầu oải hương
(kháng khuẩn, chống nấm), club soda (natri citrat, nhẹ nhàng nhất).
·
Dụng
cụ và đồ chứa: Bình xịt, bút dạ,
khăn microfiber, cây gạt nước, xô, cây lau nhà, bọt biển.
·
Nguyên
tắc làm sạch xanh: Giấm/chanh cho cặn xà
phòng/nước cứng; baking soda/sô đa/sô đa giặt/borax cho bụi bẩn gốc dầu mỡ.
·
Công
thức làm sạch chung: Giấm + nước ấm (mặt
bàn, cửa sổ, gương, sàn), baking soda + nước (sàn gạch men).
·
Làm
sạch sâu hơn: Hỗn hợp baking soda,
baking soda dạng sệt, chất tẩy rửa dạng kem.
·
Phòng
tắm: Giấm + nước + tinh
dầu tràm trà/oải hương (làm sạch tổng thể, khử trùng), giấm nguyên chất (bồn
cầu), giấm + baking soda (cặn xà phòng), sô đa giặt (màng bẩn cứng đầu), baking
soda + giấm + nước sôi (thông cống), tinh dầu tràm trà/oải hương + nước (chống
nấm mốc).
·
Nhà
bếp: Sô đa giặt (dầu mỡ,
cặn bẩn cứng đầu), giấm + nước (lò vi sóng), baking soda (máy rửa bát, lò
nướng), ngâm nước + xà phòng lỏng (giá đỡ lò nướng).
·
Phòng
giặt ủi: Xà phòng/bột giặt
tốt, thêm baking soda/borax/sô đa giặt (tăng cường làm sạch), sô đa giặt (xử lý
trước vết bẩn, ngâm).
·
Thay
thế giặt khô: Tìm tiệm giặt khô CO2
hoặc giặt ướt.
·
Xà
phòng giặt tự làm: Bột xà phòng tự nhiên
+ sô đa giặt + borax.
·
Làm
trong lành không khí: Bát baking soda/giấm,
đun sôi chất làm mát tự làm, bình xịt tinh dầu, cây xanh.
V. Lợi ích của lối sống hữu cơ
·
Sức
khỏe cá nhân: Giảm tiếp xúc với hóa
chất độc hại, giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính, ung thư, dị ứng, rối loạn
hormone, vấn đề hô hấp, v.v.
·
Sức
khỏe môi trường: Giảm gánh nặng độc
hại cho đất, nước, không khí. Chống biến đổi khí hậu bằng cách giảm sử dụng
nhiên liệu hóa thạch trong nông nghiệp.
·
Bền
vững và đạo đức: Hỗ trợ nông nghiệp
bền vững, thương mại công bằng, phúc lợi động vật, và bảo tồn đa dạng sinh học.
·
Chất
lượng cuộc sống: Mang lại cảm giác kết
nối với thiên nhiên, sự yên tâm và năng lượng tích cực từ một môi trường sống
sạch sẽ.
VI. Kết luận
Lối sống hữu cơ không chỉ giới hạn ở thực phẩm
mà là một triết lý toàn diện, khuyến khích những lựa chọn có ý thức về sức khỏe
và môi trường trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Mặc dù có những thách thức về
chi phí và tính sẵn có, nhưng có nhiều cách để tích hợp các thực hành hữu cơ
vào cuộc sống hàng ngày, từ những thay đổi nhỏ đến những cam kết lớn hơn. Bằng
cách thực hiện những lựa chọn này, mỗi cá nhân đều đóng góp vào việc tạo ra một
tương lai khỏe mạnh hơn cho bản thân, gia đình và hành tinh. "Bạn sẽ sống
hữu cơ. Và đó là một điều tốt đẹp."
1. Phong trào
"Lối sống hữu cơ" đã phát triển như thế nào và tác động của nó đến
sức khỏe con người, môi trường?
Phong trào
"Lối sống hữu cơ" đã phát triển từ những lo ngại về sức khỏe của hành
tinh và con người, và ngày nay nó là một cách tiếp cận toàn diện để sống hài
hòa hơn với thiên nhiên. Nó mang lại những tác động tích cực đáng kể đến cả sức
khỏe con người và môi trường.
Dưới đây là sự
phát triển và tác động của phong trào này:
Lối
sống hữu cơ là gì?
Thuật ngữ
"hữu cơ" có thể có nhiều ý nghĩa khác nhau. Trong hóa học, "hữu
cơ" có nghĩa là "dựa trên carbon", và vì chúng ta là sinh vật
dựa trên carbon sống trong thế giới dựa trên carbon, nên theo nghĩa đen, chúng
ta đã và đang sống hữu cơ. Tuy nhiên, phong trào "Lối sống hữu cơ"
(hay "Sống hữu cơ") như được hiểu ngày nay là một phản ứng
đối với những lo ngại về sức khỏe của hành tinh và tác động của các chất tổng
hợp do con người tạo ra.
Khi bạn chọn sống
hữu cơ, bạn đang chọn tránh các chất và vật liệu được xử lý nhiều, tiếp
xúc với thuốc trừ sâu trong những gì bạn ăn, thoa lên da và những gì bạn bao
quanh mình. Đồng thời, bạn đang đưa ra những lựa chọn có thể có tác
động tích cực đến môi trường xung quanh và cả thế giới. Nó bao gồm việc ăn thực
phẩm hữu cơ, tránh hóa chất khi dọn dẹp, chọn phân bón tự nhiên, sử dụng vải
hữu cơ, và tạo ra một cuộc sống phù hợp với con người bạn và những gì bạn muốn
trở thành.
Sự
phát triển của Phong trào Hữu cơ
1.
Giai đoạn
trước chất tổng hợp (trước thế kỷ 20): Cho đến khoảng đầu thế kỷ 20, thực
phẩm mà mọi người ăn là thuần khiết, bổ dưỡng và tự nhiên bởi vì mọi thứ đều
như vậy. Người nông dân canh tác hữu cơ không phải do lựa chọn mà do sự cần thiết,
sử dụng sức lao động thủ công và các kỹ thuật cổ xưa như luân canh và để đất
nghỉ để duy trì dinh dưỡng đất. Ý tưởng sử dụng phân bón để thay thế các chất
dinh dưỡng cụ thể trong đất đã xuất hiện vào giữa những năm 1500, nhưng các
phương pháp truyền thống vẫn là chủ đạo.
2.
Cách mạng
Công nghiệp và sự ra đời của chất tổng hợp:
o Hai đổi mới lớn -
máy móc cơ giới và phân bón hóa học - đã thay đổi nông nghiệp mãi mãi. Để đáp ứng
nhu cầu dân số tăng, nông dân không thể để ruộng đồng nghỉ ngơi hay trồng cây bồi
bổ đất, khiến các phương pháp truyền thống bị bỏ rơi.
o Việc phát hiện ra
quy trình cố định nitơ trong phòng thí nghiệm bởi Fritz Haber vào năm 1909 đã
cách mạng hóa sản xuất phân bón, cho phép sản xuất thực phẩm "vô hạn"
và ngăn chặn một cuộc khủng hoảng dân số.
o Thế chiến II và sau đó đã thúc đẩy sự bùng nổ của
các sản phẩm gốc dầu mỏ (như cao su tổng hợp) và việc chuyển đổi các nhà máy sản
xuất thuốc nổ thành nhà máy sản xuất phân bón từ amoni nitrat. Điều này dẫn đến
sự phụ thuộc lớn vào hóa chất tổng hợp trong nông nghiệp và đời sống hàng ngày,
với quan điểm "Cuộc sống tốt đẹp hơn nhờ hóa học".
3.
Những tiếng
nói lo ngại và sự hình thành phong trào:
o Chưa đầy nửa thế kỷ
sau khi phân bón và thuốc trừ sâu tổng hợp ra đời, các cá nhân như Rudolf
Steiner (khái niệm sinh học năng động - biodynamics), Sir
Walter Northbourne (người đầu tiên dùng thuật ngữ "canh tác hữu
cơ"), và Sir Albert Howard (người tiên phong về ủ phân và
được coi là người sáng lập phong trào hữu cơ) đã bắt đầu bày tỏ mối lo ngại và
viết về chúng, đánh dấu sự khởi đầu của phong trào.
o Tuy nhiên, trong gần
40 năm, canh tác hữu cơ vẫn là thiểu số, bị lu mờ bởi nền nông nghiệp thông thường
được chính phủ ủng hộ.
4.
Sự trỗi dậy
của phong trào môi trường (thập niên 1970):
o Việc xuất bản cuốn
"Mùa xuân im lặng" (Silent Spring) của Rachel Carson được coi là một
trong những sự kiện quan trọng nhất trong sự ra đời của phong trào môi trường.
o Vào những năm
1970, có một sự quan tâm mới đến "sống tự nhiên" hoặc "trở về với
cội nguồn", với việc nhấn mạnh vào tính bền vững, mua
hàng tại địa phương, và tự trồng thực phẩm bằng phân bón và thuốc trừ sâu tự
nhiên.
o Liên đoàn Quốc tế các Phong trào Nông nghiệp Hữu cơ
(IFOAM)
được thành lập năm 1972 tại Pháp để thúc đẩy chia sẻ thông tin về nông nghiệp hữu
cơ.
o Tại Hoa Kỳ, nông
dân và người tiêu dùng vận động để có các tiêu chuẩn hữu cơ của chính phủ, dẫn
đến Đạo luật Bảo vệ Thực phẩm Hữu cơ (OFPA) năm 1990 và việc
thành lập Chương trình Hữu cơ Quốc gia (NOP), ban hành các
tiêu chuẩn hữu cơ thống nhất.
5.
Hiện tại: Ngày nay, sống hữu
cơ là một lựa chọn quan trọng, thể hiện cam kết đối với sức khỏe cá nhân và
hành tinh. Mặc dù thực phẩm hữu cơ chỉ là một phần của lối sống hữu cơ, nhưng
nó là hiện thân của triết lý nền tảng của phong trào: sống, làm việc và liên hệ
với thiên nhiên, cũng như nuôi dưỡng thế giới xung quanh.
Tác
động đến Sức khỏe con người
Phong trào hữu cơ
phát triển do những lo ngại về tác động của hóa chất tổng hợp đến sức khỏe con
người.
- Mối nguy hiểm từ hóa chất tổng hợp: Con người
ngày nay phải đối mặt với nhiều mối nguy hiểm mà tổ tiên chúng ta không
có, bao gồm hàng loạt chất hóa học chưa từng tồn tại cách đây 100 năm. Hầu
hết các hóa chất này được tạo ra vì chức năng và hiệu quả, ít hoặc không
quan tâm đến khía cạnh sức khỏe và an toàn hoặc tác động môi trường.
- Tỷ lệ bệnh tật gia tăng: Các nghiên
cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh ung thư đã tăng gần 50% kể từ Thế chiến II.
Các bệnh mãn tính và khuyết tật ảnh hưởng đến hơn một phần ba dân số Hoa Kỳ.
Hóa chất độc hại được cho là góp phần gây ung thư ở trẻ em, ung thư liên
quan đến hormone, hen suyễn, khuyết tật học tập, dị tật bẩm sinh, vô sinh
và các vấn đề sức khỏe khác.
- Gánh nặng cơ thể (Body Burden): Hóa chất
xâm nhập vào cơ thể qua da, hô hấp và đường tiêu hóa. Cơ thể chúng ta tích
lũy hàng trăm hóa chất tổng hợp theo thời gian (như PFOA có thể tồn tại 10
năm, DDT tới 50 năm), gây ra "gánh nặng cơ thể". Các xét nghiệm
máu cuống rốn của trẻ sơ sinh đã tìm thấy trung bình 200 hóa chất công
nghiệp.
- Rối loạn hormone: Một số hóa
chất tổng hợp (chất gây rối loạn hormone) có thể bắt chước, can thiệp hoặc
ngăn chặn hoạt động hormone bình thường trong cơ thể, góp phần gây ra các
vấn đề sinh sản (ung thư vú, lạc nội mạc tử cung), giảm số lượng tinh
trùng, ung thư tuyến tiền liệt và tinh hoàn, tiểu đường, rối loạn tuyến
giáp, và các vấn đề học tập/hành vi ở trẻ em. Các ví dụ bao gồm BPA (trong
nhựa), triclosan (chất kháng khuẩn) và oxybenzone (trong kem chống nắng).
- Trẻ em là đối tượng dễ bị tổn thương: Trẻ em đặc
biệt có nguy cơ cao hơn vì chúng hấp thụ nhiều hóa chất hơn người lớn theo
cân nặng, tiếp xúc thường xuyên hơn (bò trên sàn, cho tay vào miệng), và hệ
thống cơ thể đang phát triển của chúng không được trang bị tốt để giải độc,
dẫn đến khả năng tích lũy hóa chất cao hơn.
- Lợi ích của lối sống hữu cơ: Khi bắt đầu
sống hữu cơ, bạn có thể ngăn chặn hoặc giảm bớt các vấn đề sức khỏe
này. Việc giảm tiếp xúc với thuốc trừ sâu và hóa chất độc hại trong thực
phẩm, sản phẩm chăm sóc cá nhân và môi trường sống giúp cải thiện sức khỏe
tổng thể.
Tác
động đến Môi trường
Phong trào hữu cơ
cũng tập trung vào việc bảo vệ và phục hồi sức khỏe của hành tinh.
- Biến đổi khí hậu: Nông nghiệp
hữu cơ sử dụng ít nhiên liệu hóa thạch hơn và có dấu chân carbon tốt hơn
so với nông nghiệp thông thường (một nghiên cứu cho thấy ít hơn 50% năng
lượng). Việc chuyển đổi đất trồng trọt sang hữu cơ có thể giảm đáng kể lượng
khí thải carbon. Tuy nhiên, việc vận chuyển sản phẩm hữu cơ từ xa có thể
làm tăng lượng khí thải, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc mua sản
phẩm được trồng tại địa phương.
- Gánh nặng độc hại: Hơn 76.000
hóa chất đang được sử dụng ở Hoa Kỳ, bao gồm phân bón, thuốc trừ sâu, hóa
dầu và nhựa tổng hợp. Sản xuất hóa chất tổng hợp đã tăng 350 lần kể từ Thế
chiến II, gây ra gánh nặng lớn lên môi trường.
- Nông nghiệp: Hóa chất nông
nghiệp là một đóng góp lớn vào gánh nặng độc hại.
- Sân vườn gia đình: Thuốc trừ
sâu và hóa chất được sử dụng trong bãi cỏ và vườn gia đình cũng góp phần
đáng kể. Chủ nhà sử dụng thuốc trừ sâu trên mỗi mẫu Anh nhiều hơn nông
dân thương mại. Các hóa chất này xâm nhập vào nước ngầm và hệ sinh thái.
- Ô nhiễm nước: Phân bón tổng
hợp là thủ phạm chính gây ra các "vùng chết"
trong đại dương và vùng nước lớn (ví dụ: Vịnh Mexico, Long Island Sound),
nơi tảo nở rộ làm giảm nồng độ oxy, gây nguy hiểm cho đời sống thủy sinh.
- Ô nhiễm không khí: Các hợp chất
hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) từ sơn, sản phẩm tẩy rửa, vật liệu xây dựng và động
cơ (máy cắt cỏ) gây ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời, tạo ra
ôzôn và gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
- Đất xấu: Độc canh và sử dụng phân
bón thông thường làm suy yếu sức khỏe và lượng đất mặt, gây mất 75 tỷ tấn
đất mặt mỗi năm.
- Lợi ích của lối sống hữu cơ đối với môi trường:
- Giảm gánh nặng độc hại: Mỗi khi chọn
hữu cơ thay vì thông thường, bạn đang giảm gánh nặng độc hại cho thế giới,
ngăn hóa chất xâm nhập vào không khí, nước và đất.
- Phục hồi sức khỏe đất đai: Canh tác hữu
cơ đòi hỏi luân canh cây trồng, đa dạng hóa cây trồng và bón đất bằng chất
hữu cơ giàu dinh dưỡng. Điều này cải thiện cấu trúc đất, hoạt động vi
sinh vật và giữ đất tại chỗ.
- Ủ phân (Composting): Là cách tốt
nhất để tạo ra đất khỏe mạnh, trả lại chất dinh dưỡng đã mất và giảm rác
thải hữu cơ đổ vào bãi rác.
- Tăng cường đa dạng sinh học: Các trang
trại hữu cơ có số lượng thực vật hoang dã và loài đa dạng hơn (ví dụ:
chim, côn trùng) so với các trang trại công nghiệp.
- Kiểm soát sâu bệnh tổng hợp (IPM): Ưu tiên
các chiến lược thân thiện với môi trường hơn là sử dụng hóa chất để kiểm
soát sâu bệnh.
- Vật liệu xây dựng và nội thất xanh: Chọn vật
liệu tự nhiên, ít hoặc không chứa VOCs, vật liệu tái chế, và tránh các
hóa chất độc hại như formaldehyd và chất chống cháy PBDEs trong nhà giúp
cải thiện chất lượng không khí trong nhà.
Tóm lại, phong
trào lối sống hữu cơ đã phát triển từ một mối quan tâm cơ bản đến sức khỏe hành
tinh thành một phương pháp toàn diện để cải thiện sức khỏe con người, bảo vệ
môi trường, và thúc đẩy sự bền vững thông qua các lựa chọn có ý thức trong mọi
khía cạnh của cuộc sống.
2. Các lợi ích
chính và những thách thức tồn tại khi áp dụng lối sống hữu cơ trong các lĩnh
vực khác nhau?
Áp dụng lối sống
hữu cơ mang lại nhiều lợi ích đáng kể trong nhiều lĩnh vực, từ sức khỏe cá nhân
đến bảo vệ môi trường, nhưng cũng đi kèm với một số thách thức nhất định.
Dưới đây là các
lợi ích và thách thức chính:
I.
Lợi ích chính của lối sống hữu cơ
1. Lợi ích
về Sức khỏe Cá nhân và Gia đình:
- Giảm thiểu tiếp xúc với hóa chất độc hại: Lối sống hữu
cơ giúp tránh các chất và vật liệu được xử lý nhiều, thuốc trừ sâu,
hormone và kháng sinh tổng hợp trong thực phẩm, sản phẩm chăm sóc cá nhân
và môi trường sống.
- Cải thiện chất lượng thực phẩm: Thực phẩm hữu
cơ có hàm lượng dinh dưỡng cao hơn và thường ngon hơn. Thịt bò ăn cỏ có ít
chất béo bão hòa hơn và nhiều axit béo omega-3 hơn.
- Giảm "gánh nặng cơ thể": Giúp giảm sự
tích tụ các hóa chất tổng hợp trong cơ thể, có thể liên quan đến các vấn đề
sức khỏe như ung thư, rối loạn hormone, dị ứng, và các vấn đề thần kinh, đặc
biệt ở trẻ em.
- Môi trường sống trong lành hơn: Giảm ô nhiễm
không khí trong nhà do bốc hơi hóa chất từ đồ nội thất và sản phẩm tẩy rửa.
Tự làm sản phẩm tẩy rửa và chăm sóc cá nhân giúp kiểm soát các thành phần
tiếp xúc với cơ thể.
- Ít nguy cơ dị tật bẩm sinh và các vấn đề phát triển: Việc giảm
tiếp xúc với hóa chất độc hại rất quan trọng đối với phụ nữ mang thai và
trẻ nhỏ, vì trẻ em dễ bị tổn thương hơn do hấp thụ nhiều hóa chất hơn và hệ
thống đào thải chưa hoàn thiện.
2. Lợi ích
về Môi trường và Hành tinh:
- Bảo vệ sức khỏe đất đai: Hạn chế sử
dụng phân bón và thuốc trừ sâu tổng hợp, thay vào đó là các kỹ thuật như
luân canh, ủ phân và phân xanh, giúp phục hồi độ màu mỡ và cấu trúc của đất,
ngăn ngừa xói mòn và ô nhiễm nước ngầm.
- Giảm phát thải carbon và tiêu thụ nhiên liệu hóa
thạch:
Nông nghiệp hữu cơ sử dụng ít nhiên liệu hóa thạch hơn và có dấu chân carbon
tốt hơn đáng kể so với phương pháp thông thường.
- Tăng cường đa dạng sinh học: Các trang
trại hữu cơ có nhiều thực vật hoang dã, chim và côn trùng hơn, góp phần bảo
tồn hệ sinh thái tự nhiên.
- Giảm gánh nặng độc hại cho hệ sinh thái: Ngăn hóa chất
đi vào không khí, nước và đất, bảo vệ thực vật và động vật. Giảm thiểu
"vùng chết" trong đại dương do dòng chảy phân bón tổng hợp.
- Giảm chất thải: Ủ phân giúp
biến rác thải hữu cơ thành tài nguyên quý giá, giảm lượng rác thải ra bãi
rác. Tái sử dụng và tái chế quần áo, đồ nội thất cũng góp phần giảm rác thải.
3. Lợi ích
về Kinh tế và Xã hội:
- Hỗ trợ nền kinh tế địa phương: Mua sắm sản
phẩm hữu cơ tại địa phương giúp giảm chi phí vận chuyển, khí thải carbon,
và trực tiếp hỗ trợ nông dân cũng như các cộng đồng địa phương.
- Thúc đẩy sản xuất bền vững: Nhu cầu của
người tiêu dùng đối với sản phẩm hữu cơ thúc đẩy các nhà sản xuất áp dụng
các phương pháp canh tác và sản xuất bền vững hơn.
- Giá trị lâu dài: Các sản phẩm
thân thiện với môi trường, như đồ nội thất xanh, thường bền hơn và có giá
trị bán lại cao hơn. Tự làm sản phẩm tẩy rửa và chăm sóc cá nhân có thể tiết
kiệm chi phí đáng kể so với việc mua sản phẩm thương mại.
II.
Thách thức tồn tại khi áp dụng lối sống hữu cơ
1. Thách
thức về Chi phí và Khả năng tiếp cận:
- Giá thành cao: Các sản phẩm
hữu cơ thường đắt hơn đáng kể so với sản phẩm thông thường (có thể cao hơn
từ 25% đến 100%). Điều này gây khó khăn cho những gia đình có ngân sách eo
hẹp.
- Hạn chế lựa chọn: Mặc dù ngày
càng phổ biến, nhưng không phải lúc nào cũng có sẵn lựa chọn hữu cơ cho mọi
loại thực phẩm hoặc sản phẩm. Việc tìm kiếm nguồn cung ứng địa phương cũng
có thể tốn thời gian.
- Chi phí chuyển đổi ban đầu: Việc chuyển
đổi sang làm vườn hữu cơ hoặc xây dựng/cải tạo nhà theo hướng hữu cơ có thể
tốn kém hơn so với phương pháp thông thường.
2. Thách
thức về Thông tin và Quy định:
- Nhãn mác gây nhầm lẫn và "greenwashing": Các thuật
ngữ như "tự nhiên", "xanh", "ít gây dị ứng"
không được quy định chặt chẽ, dẫn đến khó khăn cho người tiêu dùng trong
việc xác định sản phẩm thực sự lành mạnh hoặc hữu cơ.
- Thiếu quy định của chính phủ: Nhiều lĩnh
vực như mỹ phẩm và sản phẩm tẩy rửa thiếu các quy định liên bang nghiêm ngặt
về thành phần và an toàn sản phẩm. Các công ty không bắt buộc phải kiểm
tra an toàn hoặc công khai dữ liệu về hóa chất.
- Thông tin độc quyền: Nhiều công
thức sản phẩm được bảo vệ dưới dạng bí mật thương mại, khiến người tiêu
dùng không thể biết chính xác các thành phần độc hại (ví dụ: phthalates
trong hương liệu).
- Phức tạp trong việc chứng nhận: Ngay cả chứng
nhận hữu cơ của USDA cũng có những tranh cãi về mức độ nghiêm ngặt và việc
thực thi, và quy trình này có thể tốn kém đối với các nhà sản xuất nhỏ.
3. Thách
thức về Thói quen và Kỳ vọng:
- Thời gian và công sức chuyển đổi: Việc áp dụng
lối sống hữu cơ là một quá trình, cần thời gian để tìm hiểu, điều chỉnh và
thay đổi thói quen.
- Yêu cầu lao động thể chất: Làm vườn hữu
cơ thường đòi hỏi nhiều công sức hơn, như làm cỏ thủ công.
- Thay đổi kỳ vọng về sản phẩm: Các sản phẩm
tự nhiên có thể không có hiệu suất giống như sản phẩm thông thường (ví dụ:
dầu gội tự nhiên ít bọt hơn, kem nền tự nhiên ít độ che phủ hơn).
- Phản đối từ gia đình: Việc thay đổi
thói quen ăn uống hoặc sử dụng sản phẩm có thể gặp phải sự phản đối từ các
thành viên trong gia đình, đặc biệt là trẻ em, do sự khác biệt về hương vị
hoặc ngoại hình của sản phẩm hữu cơ.
- Tăng nhạy cảm với hóa chất: Khi sống hữu
cơ lâu hơn, cơ thể có thể trở nên nhạy cảm hơn với hóa chất, khiến việc tiếp
xúc với môi trường thông thường trở nên khó chịu.
4. Thách
thức về Thực phẩm và Nông nghiệp:
- Thực phẩm biến đổi gen (GMOs): Mặc dù
chính phủ liên bang cho rằng GMOs an toàn, nhưng nhiều người lo ngại về việc
thiếu dữ liệu dài hạn và các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn liên quan.
- Food miles (quãng đường thực phẩm di chuyển): Nhu cầu
tăng cao đối với sản phẩm hữu cơ có thể dẫn đến việc vận chuyển sản phẩm từ
xa, làm tăng việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch và giảm độ tươi ngon.
- Điều kiện nuôi trồng không lý tưởng: Ngay cả gà
hữu cơ cũng có thể bị nhốt trong chuồng, không được thả rông, gây lo ngại
về đạo đức và nguy cơ mắc bệnh.
- Khó khăn trong việc tìm kiếm thịt hữu cơ: Việc nuôi một
số loại động vật như lợn theo phương pháp hữu cơ có thể không hiệu quả về
mặt chi phí do đặc tính tự nhiên của chúng dễ mắc ký sinh trùng, dẫn đến sự
khan hiếm thịt lợn hữu cơ được chứng nhận.
- Dư lượng hóa chất trong một số loại thực phẩm hữu
cơ:
Một số loại trái cây và rau củ vẫn có thể chứa dư lượng thuốc trừ sâu,
ngay cả sau khi rửa và gọt vỏ, hoặc nếu chúng không được chứng nhận hữu cơ
hoàn toàn.
Tóm lại, mặc dù có
nhiều lợi ích rõ ràng khi chuyển sang lối sống hữu cơ, từ cải thiện sức khỏe
đến bảo vệ môi trường, nhưng người tiêu dùng cần chuẩn bị đối mặt với các thách
thức về chi phí, thông tin, và sự thay đổi trong thói quen hàng ngày.
3. Người tiêu
dùng có thể thực hiện những bước cụ thể nào để bắt đầu lối sống hữu cơ ngay tại
nhà mình?
Áp dụng lối sống
hữu cơ tại nhà là một hành trình từ từ, đòi hỏi sự tìm hiểu và điều chỉnh,
nhưng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe cá nhân, gia đình và môi trường. Dưới
đây là những bước cụ thể mà người tiêu dùng có thể thực hiện để bắt đầu lối
sống hữu cơ ngay tại nhà mình:
I.
Bước đầu và Cách tiếp cận chung
1.
Bắt đầu từ
những điều cơ bản và tìm hiểu thông tin: Lối sống hữu cơ là một quá trình
dần dần, không phải là thay đổi tức thì. Hãy bắt đầu bằng cách tìm hiểu lịch sử,
các khái niệm và niềm tin cốt lõi của phong trào hữu cơ. Trở thành một người
tiêu dùng có hiểu biết bằng cách tham khảo các nguồn uy tín như Hiệp hội Người
tiêu dùng Hữu cơ (www.organicconsumers.org) và Nhóm Công tác Môi trường
(www.ewg.org).
2.
Chọn một
điểm khởi đầu phù hợp: Tập trung vào lĩnh vực bạn quan tâm nhất hoặc có tác
động lớn nhất đến cuộc sống của bạn. Thông thường, thực phẩm hữu cơ là nơi nhiều
người bắt đầu, nhưng bạn có thể chọn các sản phẩm chăm sóc cá nhân, cải tạo nhà
cửa hoặc làm vườn. Khi đã quen thuộc với một lĩnh vực, bạn sẽ tự nhiên mở rộng
sang các lĩnh vực khác. Đừng cố gắng trở thành "người hữu cơ nhất"
ngay lập tức; hãy làm điều gì phù hợp với bạn.
3.
Linh hoạt
và kiên trì:
Bạn có thể không phải lúc nào cũng tìm thấy mọi thứ mình cần, hoặc có thể cần
điều chỉnh công thức nấu ăn hoặc kế hoạch. Mua một món đồ không hữu cơ đôi khi
là hoàn toàn chấp nhận được; hãy nhìn vào bức tranh tổng thể.
4.
Chuẩn bị
cho những thay đổi: Khi sống hữu cơ lâu hơn, bạn có thể trở nên nhạy cảm
hơn với các hóa chất từng được dung nạp trước đây (ví dụ: mùi nước làm mát
không khí hoặc sản phẩm tẩy rửa thông thường có thể gây khó chịu). Đồng thời, bạn
sẽ tận hưởng những lợi ích như một ngôi nhà sạch hơn, ít tiếp xúc với thuốc trừ
sâu hơn và giảm nguy cơ các vấn đề sức khỏe do hóa chất gây ra cho con cái bạn.
II.
Thực phẩm và Ăn uống Hữu cơ
1.
Ưu tiên
mua sắm thực phẩm hữu cơ:
o Sản phẩm tươi: Bắt đầu với các loại trái cây và
rau củ thuộc danh sách "Dirty Dozen" (những loại bị ô nhiễm thuốc trừ
sâu nhiều nhất) như đào, táo, ớt chuông, cần tây, đào dẹt, dâu tây, anh đào,
rau diếp, nho nhập khẩu, lê, rau bina và khoai tây. Việc tránh những loại này
có thể giảm tiếp xúc với thuốc trừ sâu tới 90%.
o Thực phẩm ăn thường xuyên hoặc với số lượng lớn: Ưu tiên những thực
phẩm mà bạn và gia đình tiêu thụ hàng ngày (ví dụ: phô mai tươi, cà rốt non, quả
việt quất).
o Đối tượng dễ bị tổn thương: Nếu bạn đang
mang thai, cho con bú, hoặc có em bé/trẻ nhỏ, hãy ưu tiên lựa chọn hữu cơ cho
thịt, gia cầm, sữa, trứng và các loại trái cây, rau củ có hàm lượng thuốc trừ
sâu cao, vì trẻ em dễ bị tổn thương hơn do hóa chất. Bạn có thể tự làm thức ăn
cho bé từ các sản phẩm hữu cơ tươi.
o Thịt: Chọn thịt bò được dán nhãn
"chăn thả" (pastured), "ăn cỏ" (grass-fed) hoặc "hoàn
thiện bằng cỏ" (grass-finished) để tránh hormone và kháng sinh, đồng
thời có lợi cho sức khỏe hơn (ít chất béo bão hòa, nhiều omega-3). Đối với gà,
chọn gà hữu cơ không asen và kháng sinh, nhưng vẫn cần lưu ý về điều kiện nuôi
(có thể không được thả rông). Thịt lợn hữu cơ được chứng nhận rất hiếm, nên hãy
tìm nguồn địa phương, không cần chứng nhận USDA.
o Sản phẩm từ sữa: Chọn sữa hữu cơ. Với các sản phẩm
như bơ và phô mai, dư lượng hóa chất có thể đậm đặc hơn, vì vậy cũng nên tìm kiếm
loại hữu cơ.
o Cá: USDA chưa có tiêu chuẩn hữu cơ cho cá.
Hãy cẩn thận với cá nhập khẩu dán nhãn hữu cơ và thay vào đó, tìm kiếm hải sản
tự nhiên từ nguồn đáng tin cậy. Sử dụng danh sách Seafood Watch để hướng dẫn
mua sắm.
o Sô cô la: Chọn sô cô la hữu cơ để tránh thuốc trừ
sâu, chì và các sản phẩm đậu nành biến đổi gen.
o Hạt, hạt giống, ngũ cốc: Mua đậu phộng và
hạnh nhân hữu cơ vì chúng thường bị phun thuốc trừ sâu nhiều. Ưu tiên gạo hữu
cơ hoặc các loại gạo nhập khẩu có hàm lượng asen thấp (basmati, jasmine). Mua
ngũ cốc nguyên hạt hữu cơ.
o Cà phê và trà: Mua cà phê hữu cơ để hỗ trợ nông
dân giảm tiếp xúc với thuốc trừ sâu. Đối với trà, tìm sản phẩm Thương mại Công
bằng được Chứng nhận (Fair Trade Certified) để đảm bảo bền vững và công bằng.
o Rượu vang và bia: Rượu vang hữu cơ
phải không có sulfite thêm vào và tất cả các thành phần tự nhiên. Bia hữu cơ có
thể chứa hoa bia không hữu cơ trừ khi được ghi rõ.
2.
Tiết kiệm
chi phí:
o Mua trực tiếp từ nông trại: Chợ nông sản và
thỏa thuận Nông nghiệp được Cộng đồng Hỗ trợ (CSA) thường rẻ hơn cửa hàng.
o Tự chế biến/Nấu ăn tại nhà: Tự làm các sản
phẩm như ngũ cốc granola, thức ăn trẻ em, hoặc nấu các bữa ăn bằng nguyên liệu
hữu cơ sẽ tiết kiệm chi phí hơn so với mua sản phẩm chế biến sẵn.
o Mua số lượng lớn: Luôn rẻ hơn mua
các phần nhỏ.
o Mua theo mùa và tại địa phương: Sản phẩm theo
mùa và được trồng tại địa phương thường tươi ngon hơn, đậm vị hơn và rẻ hơn, đồng
thời giảm chi phí vận chuyển và khí thải carbon, hỗ trợ kinh tế địa phương.
o Hiểu nhãn mác: Đừng nhầm lẫn giữa "tự
nhiên" và "hữu cơ". Nhãn hữu cơ của USDA có 4 cấp độ: 100% hữu
cơ, hữu cơ (>=95%), làm từ thành phần hữu cơ (>=70%), chứa thành phần hữu
cơ (<70%).
III.
Vườn và Chăm sóc Sân cỏ Hữu cơ
1.
Làm vườn
hữu cơ:
o Chăm sóc đất: Đất khỏe mạnh là nền tảng. Thực
hiện luân canh cây trồng và đa dạng hóa cây trồng để cải thiện cấu trúc và hoạt
động vi sinh vật của đất.
o Ủ phân: Đây là cách tốt nhất để tạo ra đất khỏe
mạnh, bổ sung chất dinh dưỡng và vi sinh vật cho đất.
§ Nguyên liệu: Sử dụng vật liệu "nâu"
(giàu carbon, khô như giấy, báo, lá khô, mùn cưa) và vật liệu "xanh"
(giàu nitơ, ướt như thức ăn thừa, cỏ cắt, lá tươi). Tỷ lệ lý tưởng là 25-30 phần
nâu với 1 phần xanh.
§ Không ủ: Tránh tro than, lá cây óc chó đen, sản
phẩm sữa (trừ khi dùng phương pháp bokashi hoặc NatureMill), cây bị bệnh/sâu bệnh,
giấy màu, mỡ động vật/dầu ăn, thịt/xương/phế liệu cá, rác thải sân vườn được xử
lý bằng hóa chất.
§ Vị trí: Gần vườn, đủ xa nhà, được nắng, thoát nước
tốt và được che chắn khỏi gió.
§ Thùng ủ: Có thể là một đống đơn giản, thùng lưới
mắt cáo, gỗ, khối bê tông, hoặc mua thùng ủ sẵn. Đối với ủ trong nhà, có thể
dùng nuôi giun (vermicomposting) hoặc phương pháp bokashi.
§ Cách dùng: Phân trộn có thể dùng để cải tạo luống
vườn, bón lót cây, tăng cường sức khỏe đất cho cây thân gỗ/cây bụi, bón lớp mặt
cho bãi cỏ, hoặc làm trà phân trộn.
o Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM): Đây là phương
pháp ưu tiên các chiến lược thân thiện với môi trường hơn là hóa chất.
§ Phòng ngừa: Giám sát sức khỏe đất, kiểm tra vườn thường
xuyên, dự đoán vấn đề thời tiết.
§ Khắc phục: Nhổ cỏ bằng tay, loại bỏ côn trùng vật
lý, sử dụng thiên địch (bọ rùa, chim), hoặc thuốc trừ sâu tự nhiên (xà phòng diệt
cỏ, bột ngô gluten, thuốc trừ sâu thực vật/khoáng chất).
o Trồng xen canh: Ghép nối các loại cây dựa trên
thuộc tính của chúng để nâng cao chất lượng và năng suất (ví dụ: cây ăn sâu với
cây ăn nông, cây thơm xua đuổi sâu bệnh). Ví dụ: khoai tây và cải ngựa, hoa hồng
và hẹ, cà chua và húng quế.
o Trồng cây che phủ: Sau thu hoạch,
trồng cây che phủ như đậu Hà Lan, vetch hoặc cỏ ba lá để bổ sung nitơ và cải
thiện đất.
o Làm vườn trong chậu: Ngay cả với
không gian hạn chế, bạn có thể trồng thảo mộc, cà chua, ớt, bí, đậu, ngô trong
chậu. Đảm bảo thoát nước tốt và sử dụng lớp phủ để giữ ẩm.
o Chọn hạt giống/cây con hữu cơ: Tìm kiếm tại các
trung tâm sân vườn địa phương hoặc trên các trang web như
www.organicgardening.com.
2.
Chăm sóc
sân cỏ hữu cơ:
o Sức khỏe đất: Bắt đầu với đất khỏe mạnh. Loại bỏ
lớp rơm rạ dày quá 0.5 inch. Sục khí để giảm nén đất.
o Cắt cỏ đúng cách: Cắt cỏ ở độ cao
thích hợp (khoảng 3 inch cho cỏ ưa lạnh) để kiểm soát cỏ dại. Giữ lưỡi máy cắt
sắc bén. Để lại cỏ đã cắt trên bãi cỏ để bổ sung chất hữu cơ và nitơ.
o Tưới nước hiệu quả: Tưới nước không
thường xuyên và sâu để khuyến khích rễ phát triển sâu, lý tưởng vào sáng sớm.
o Phân bón: Thực hiện xét nghiệm đất để xác định nhu
cầu dinh dưỡng. Sử dụng phân bón hữu cơ (thực vật, động vật, khoáng chất).
o Thay thế bãi cỏ: Cân nhắc trồng các loại cỏ sinh
trưởng chậm, hỗn hợp cỏ/hoa, làm sân hiên, hoặc trồng cây phủ đất ít phải chăm
sóc (xeriscaping).
o Dụng cụ: Cân nhắc sử dụng máy cắt cỏ chạy điện hoặc
thủ công thay vì máy chạy xăng để giảm khí thải.
IV.
Sản phẩm Chăm sóc Cá nhân và Làm đẹp Hữu cơ
1.
Đánh giá
lại sản phẩm hiện có: Hầu hết các sản phẩm chăm sóc cá nhân chứa các hóa
chất tổng hợp chưa được kiểm tra độ an toàn và có thể tích tụ trong cơ thể, gây
ra nhiều vấn đề sức khỏe. Nhãn mác "tự nhiên" hoặc "hữu cơ"
thường không được quy định chặt chẽ và có thể gây hiểu lầm.
2.
Loại bỏ
và thay thế dần dần: Không cần vứt bỏ tất cả cùng một lúc. Bắt đầu với
các sản phẩm bạn sử dụng thường xuyên nhất và những sản phẩm dành cho trẻ em/vật
nuôi.
3.
Đơn giản
hóa và tìm hiểu thành phần:
o Chọn sản phẩm ít thành phần hơn: Các sản phẩm có
danh sách thành phần ngắn hơn thường tự nhiên hơn.
o Sử dụng cơ sở dữ liệu: Tra cứu các
thành phần trong sản phẩm của bạn trên Skin Deep của Nhóm Công tác Môi trường
(www.cosmeticdatabase.com) để biết mức độ an toàn.
o Tránh các hóa chất độc hại: 1,4-Dioxane (thường
là chất gây ô nhiễm không được liệt kê), phthalates (trong hương liệu, không được
liệt kê), hương liệu tổng hợp, formaldehyde, nhựa than đá, chì, thủy ngân,
oxybenzone, hydroquinone, p-phenylenediamine.
4.
Tìm kiếm
các nhãn chứng nhận uy tín:
o USDA Organic: Có các cấp độ chứng nhận tương tự
như thực phẩm (100% hữu cơ, hữu cơ (>=95%), sản xuất với thành phần hữu cơ
(>=70%)).
o Ecocert (Pháp), BDIH (Đức), Natural
Products Association Certified, Leaping Bunny (không
thử nghiệm trên động vật).
o Tìm các công ty đã
ký Cam kết về Mỹ phẩm An toàn của Chiến dịch vì Mỹ phẩm An
toàn (www.safecosmetics.org), cam kết tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt của
EU.
5.
Tự làm sản
phẩm chăm sóc cá nhân: Đây là cách tốt nhất để kiểm soát thành phần, tiết
kiệm tiền và rất thú vị.
o Dụng cụ: Hầu hết là đồ dùng nhà bếp. Tránh nhựa
khi dùng tinh dầu.
o Nguyên liệu cơ bản: Dầu nền (hạnh
nhân, mơ, bơ, dừa, hạt nho, jojoba, mắc ca, ô liu, hướng dương), bơ ca cao, đất
sét mỹ phẩm (chọn loại không chì), bột ngô (thay thế bột tan), muối Epsom, tinh
dầu (luôn pha loãng), glycerin thực vật, muối, giấm, vitamin E, rượu vodka, nước
cây phỉ.
o Ví dụ công thức: Dầu dưỡng da, kem dưỡng ẩm, son
dưỡng môi, kem lạnh, tẩy tế bào chết bằng đường/muối/cà phê, nước hoa hồng/làm
se da, dầu gội đầu (dạng lỏng hoặc khô), dầu xả (mayonnaise, dầu dừa, trứng, sữa
chua), kem đánh răng (baking soda, dầu dừa), chất khử mùi (baking soda), nước
hoa (tinh dầu).
o Bảo quản: Làm với số lượng nhỏ, bảo quản lạnh, và
sử dụng nhanh chóng vì ít chất bảo quản. Đảm bảo vệ sinh tay và dụng cụ khi sử
dụng.
V.
Thời trang và Nội thất Hữu cơ
1.
Vải và quần
áo:
o Hiểu tác động: Các loại vải thông thường trải
qua nhiều quy trình hóa học độc hại (urea formaldehyde, thuốc tẩy dioxin, thuốc
nhuộm kim loại nặng). Bông thông thường sử dụng nhiều thuốc trừ sâu.
o Chọn sợi tự nhiên: Bông, cây gai dầu,
len, vải lanh, lụa, tre. Tuy nhiên, cần kiểm tra quy trình xử lý và nhuộm màu.
o Tìm nhãn chứng nhận: Global
Organic Textile Standard (GOTS) hoặc các tiêu chuẩn của Organic
Trade Association (OTA) là những lựa chọn tốt nhất để đảm bảo vải được
sản xuất thân thiện với môi trường và không hóa chất độc hại.
o Sợi đặc biệt: Bông màu tự nhiên
(color-grown cotton) không cần nhuộm. Len hữu cơ tuân thủ tiêu
chuẩn chăn nuôi hữu cơ. Cây gai dầu (hemp) và tre
là các loại sợi vỏ cây bền vững, không cần nhiều thuốc trừ sâu và có đặc tính
kháng khuẩn.
o Tái chế và đồ cũ: Mua quần
áo đã qua sử dụng, đồ cổ điển (vintage) hoặc tái chế là cách tuyệt vời
để tránh hóa chất trong vải mới và giảm rác thải ra bãi rác. Tìm kiếm tại các cửa
hàng tiết kiệm, chợ trực tuyến (eBay, Etsy) hoặc tổ chức tiệc trao đổi quần áo.
o Nguồn mua sắm: Các nhà bán lẻ lớn (Wal-Mart,
Gap, Nike, Levi's) đã có dòng sản phẩm hữu cơ. Các nhà sản xuất chuyên dụng như
Stewart+Brown, Edun. Đồ dùng gia đình/ga trải giường: Heart of Vermont, Anna
Sova.
2.
Nội thất
và vật liệu xây dựng:
o Hiểu các mối lo ngại: Không khí trong
nhà có thể bị ô nhiễm hơn ngoài trời do các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) từ
vật liệu xây dựng và nội thất. Đặc biệt, mùi "nhà mới" là dấu hiệu của
sự bốc hơi hóa chất. Các sản phẩm gỗ kỹ thuật (ván ép, MDF) thường chứa
formaldehyde. Đồ nội thất bọc nệm và nệm có thể chứa chất chống cháy PBDEs và
PVC/phthalates.
o Thông gió: Luôn giữ cho không khí lưu thông trong
nhà để giảm mức độ formaldehyd và các chất ô nhiễm khác.
o Sửa chữa và nâng cấp đồ cũ: Sửa chữa các vết
rách trên đồ bọc nệm. Thay thế bọt và lớp bọc nệm bằng các sản phẩm không chứa
PBDE (bông hữu cơ, cao su tự nhiên, len chống cháy tự nhiên). Sử dụng vỏ bọc chống
dị ứng (không PVC) cho nệm và gối. Sơn lại đồ cũ bằng sơn, chất nhuộm và lớp
hoàn thiện thân thiện với môi trường (ít hoặc không chứa VOC).
o Ưu tiên đồ nội thất trẻ em: Chọn nệm hữu cơ
(bông hữu cơ, len hữu cơ, cao su tự nhiên) và tránh đồ nội thất làm từ sản phẩm
gỗ công nghiệp, bọt polyurethane với chất chống cháy, và PVC.
o Mua sắm đồ nội thất mới:
§ Chọn vật liệu tự nhiên/trơ: Kim loại hoặc thủy
tinh (trơ, không bốc hơi hóa chất). Gỗ nguyên khối (kiểm tra lớp hoàn thiện).
Tre (bền vững, ít thuốc trừ sâu).
§ Tìm nhãn chứng nhận: Gỗ được chứng nhận
Forest Stewardship Council (FSC) đảm bảo nguồn gốc bền vững.
§ Vật liệu sàn nhà: Sàn gỗ cứng
(hoàn thiện ít/không VOC), tre, linoleum (tự nhiên, phân hủy sinh học), gạch
tái chế, bê tông (hoàn thiện ít/không VOC), thảm sợi tự nhiên (len, sisal, giấy).
Tránh vinyl.
§ Vật liệu tường: Vật liệu cách nhiệt thay thế sợi
thủy tinh (cellulose, vải bò tái chế, len cừu, nấm), tấm thạch cao/ốp tường
thân thiện với môi trường, giấy dán tường không vinyl, sơn tự nhiên/không độc hại
(làm từ dầu thực vật, nhựa cây, protein sữa, v.v.), vữa trát (gốc vôi hoặc đất
sét).
§ Tủ: Tre, gỗ tái chế, hoặc tùy chỉnh. Nếu
không thể tránh đồ thông thường, hãy trám kín các cạnh tiếp xúc.
o Đồ cổ điển, đồ cổ, tái chế: Đây là những lựa
chọn thân thiện nhất với môi trường, không phát sinh chi phí năng lượng mới và
đã hoàn tất quá trình bốc hơi hóa chất. Kiểm tra sơn chì trên đồ cũ trước năm
1978, đặc biệt nếu có trẻ em.
o Tự làm đồ nội thất: Mua gỗ được chứng
nhận FSC, vật liệu tái chế, và vật liệu bọc nệm hữu cơ để tự làm đồ nội thất hoặc
nhờ người khác làm.
VI.
Sản phẩm Tẩy rửa và Dọn dẹp nhà cửa "Xanh"
1.
Nhận biết
và loại bỏ sản phẩm độc hại: Các sản phẩm tẩy rửa thương mại chứa nhiều
thành phần độc hại như amoniac, clo, phthalates trong hương liệu, phốt phát,
sodium lauryl sulfate (SLS)/laureth sulfate (SLES). Các nhãn mác như "an
toàn," "tự nhiên," "hữu cơ" thường không được quản lý
trong lĩnh vực này.
o Loại bỏ ngay: Amoniac (nguy hiểm khi trộn với
clo), thuốc tẩy clo, sản phẩm chứa phốt phát (gây tảo nở hoa), SLS/SLES (kích ứng
da), và bất kỳ sản phẩm nào có nhãn "nguy hiểm," "độc," hoặc
"cảnh báo".
o Xử lý an toàn: Liên hệ các chương trình thu gom
chất thải gia đình tại địa phương (ví dụ: www.earth911.org) để vứt bỏ các sản
phẩm độc hại. Tuyệt đối không đổ xuống cống hoặc ống thoát nước mưa.
2.
Sử dụng
ít hơn và ít thường xuyên hơn: Một chất tẩy rửa đa năng tốt có thể xử
lý hầu hết các công việc dọn dẹp.
3.
Tự làm sản
phẩm tẩy rửa "xanh": Đây là cách hiệu quả nhất để kiểm soát
thành phần, tiết kiệm tiền và loại bỏ hóa chất độc hại khỏi nhà bạn.
o Nguyên liệu không thể thiếu:
§ Giấm trắng chưng cất: Khử mùi, diệt nấm
mốc, tẩy cặn khoáng, làm mềm vải, lau cửa sổ, làm sạch bồn cầu, tẩy cặn xà
phòng. Không dùng trên đá hoặc vữa.
§ Baking soda: Chất mài mòn nhẹ, khử mùi, làm sạch
vết dầu mỡ, thông cống. Không dùng trên sàn không cần đánh bóng, nhôm, sợi thủy
tinh.
§ Borax: Chất tẩy rửa mạnh, khử trùng, khử mùi.
Dùng cẩn thận, có thể gây kích ứng da. Không dùng trên sợi thủy tinh, nhôm, sàn
đã đánh bóng.
§ Sô đa giặt (Washing soda): Mạnh hơn baking
soda, tốt cho đồ nội thất ngoài trời, vỉ nướng, thùng rác. Không dùng trên nhôm
hoặc bề mặt sơn.
§ Xà phòng lỏng dịu nhẹ (Castile soap): Tốt cho làm sạch
chung.
o Nguyên liệu tiện dụng khác: Nước chanh, thuốc
tẩy oxy (thay thế thuốc tẩy clo), tinh dầu tràm trà (kháng khuẩn, kháng nấm),
tinh dầu oải hương (kháng khuẩn, khử mùi), club soda.
o Dụng cụ: Bình xịt mới, khăn microfiber, cây gạt
nước, xô, cây lau nhà, bọt biển.
o Ví dụ công thức:
§ Chất tẩy rửa đa năng: Giấm và nước ấm
(tỷ lệ 1:1).
§ Sàn nhà: Giấm và nước (sàn không cần đánh bóng, gỗ
ép), xà phòng lỏng và nước ấm (sàn đá tự nhiên), baking soda và nước (gạch men
tráng men).
§ Phòng tắm: Giấm trắng cho bồn cầu; giấm và nước (có
thể thêm tinh dầu tràm trà/oải hương) cho bề mặt; baking soda và giấm cho cặn
xà phòng và thông cống; nước và tinh dầu tràm trà/oải hương cho nấm mốc.
§ Nhà bếp: Sô đa giặt cho dầu mỡ cứng đầu; giấm và
nước cho lò vi sóng; giấm cho cống bồn rửa có mùi; giấm hoặc baking soda cho
máy rửa bát; bột nhão baking soda cho lò nướng.
§ Giặt ủi: Sử dụng xà phòng/bột giặt tự nhiên. Tự
làm xà phòng giặt (xà phòng bánh, sô đa giặt, borax). Sử dụng giấm làm chất làm
mềm vải tự nhiên.
§ Làm trong lành không khí: Tránh nước xịt
phòng thương mại. Dùng cây cảnh (cọ vàng, tre, huyết giác, thường xuân Anh),
đun sôi gia vị, mở cửa sổ.
o An toàn: Luôn cất giữ sản phẩm tẩy rửa (kể cả tự
nhiên) xa tầm tay trẻ em và vật nuôi. Đeo găng tay khi dọn dẹp.
Bằng cách thực
hiện từng bước nhỏ trong các lĩnh vực này, người tiêu dùng có thể dần dần xây
dựng một lối sống hữu cơ toàn diện hơn, góp phần tạo ra một tương lai khỏe mạnh
hơn cho bản thân, gia đình và hành tinh.
4. So sánh và đối chiếu các rủi ro sức khỏe liên
quan đến hóa chất tổng hợp trong thực phẩm, mỹ phẩm và sản phẩm tẩy rửa gia
dụng. Thảo luận về khái niệm "gánh nặng cơ thể" và tại sao trẻ em đặc
biệt dễ bị tổn thương.
Các rủi ro sức khỏe liên quan đến hóa chất tổng hợp có mặt trong
thực phẩm, mỹ phẩm và sản phẩm tẩy rửa gia dụng là một mối lo ngại lớn trong
lối sống hiện đại, và chúng thường tích tụ trong cơ thể, gây ra "gánh nặng
cơ thể" mà trẻ em đặc biệt dễ bị tổn thương.
Rủi ro sức khỏe từ hóa chất tổng hợp trong các lĩnh vực:
1.
Trong Thực
phẩm:
o Thuốc trừ sâu và phân bón tổng hợp: Thực phẩm được trồng thông thường là một trong những loại
thực phẩm bị xử lý bằng hóa chất nhiều nhất. Hàng trăm loại hóa chất (300-400
loại) được phê duyệt để xử lý trái cây và rau củ, liên quan đến nhiều vấn đề từ
ung thư đến dị tật bẩm sinh. Ví dụ, đào, táo, ớt chuông ngọt và cần tây thường
chứa nhiều loại thuốc trừ sâu. Việc rửa và gọt vỏ chỉ giúp giảm chứ không loại
bỏ hoàn toàn thuốc trừ sâu.
o Hormone và Kháng sinh:
Đây là mối lo ngại lớn trong thịt gia súc, gia cầm nuôi thông thường. Hormone
tăng trưởng (như rBGH/rBST ở bò sữa) có thể truyền qua sữa và làm tăng nguy cơ
ung thư hệ sinh sản ở cả phụ nữ và nam giới. Kháng sinh được dùng cho gia súc
cũng góp phần làm gia tăng vi khuẩn kháng kháng sinh.
o Arsenic: Thường có
trong thức ăn gia cầm (khoảng 2,2 triệu pound mỗi năm), có thể gây ung thư bàng
quang, phổi, da, ruột kết, thận, và tổn thương hệ miễn dịch, thần kinh, hormone
khi tiếp xúc lâu dài. Nó cũng được tìm thấy ở mức cao trong gạo được trồng tại
Hoa Kỳ.
o Thực phẩm biến đổi gen (GMOs): Mặc dù FDA cho rằng an toàn, nhiều người lo ngại vì thiếu
dữ liệu dài hạn; chúng đã được liên kết với các vấn đề ở bò được tiêm rbGH và
gây tổn thương dạ dày ở chuột thí nghiệm. Đậu nành biến đổi gen thường được sử
dụng trong các sản phẩm như sô cô la.
o Kim loại nặng (chì):
Vỏ hạt ca cao hấp thụ chì rất tốt, khiến sô cô la có mức chì cao.
2.
Trong Mỹ
phẩm và Sản phẩm chăm sóc cá nhân:
o Nhiều hóa chất trong các sản phẩm này bị nghi ngờ hoặc được
biết là chất gây ung thư, chất gây rối loạn nội tiết tố, gây khuyết tật học
tập, dị tật bẩm sinh, rối loạn thần kinh và dị ứng.
o 1,4-Dioxane:
Là chất gây ô nhiễm (không phải thành phần), liên quan đến ung thư ở động vật
và kích ứng mắt, đường hô hấp, tổn thương hệ thần kinh trung ương, gan và thận.
o Phthalates:
Là chất làm dẻo, có trong nước hoa, sơn móng tay, keo xịt tóc, dầu gội và dầu
xả, kem dưỡng da. Chúng có liên quan đến các vấn đề về phát triển và sinh sản.
o Hương liệu:
Chứa các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) gây kích ứng mô và hệ hô hấp, hen
suyễn, đau nửa đầu, đau đầu xoang và viêm da tiếp xúc. Thành phần của hương
liệu không cần công khai do bí mật thương mại.
o Diethanolamine (DEA):
Gây kích ứng da và mắt, đồng thời có thể là chất gây rối loạn nội tiết tố, ảnh
hưởng đến sự phát triển não bộ của thai nhi.
o Formaldehyde:
Một VOC và thành phần phổ biến trong sơn móng tay, keo dán mi và thuốc nhuộm
tóc. Nó được xác định là chất gây ung thư hoặc có khả năng gây ung thư bởi
nhiều tổ chức.
o Chì và Thủy ngân:
Chì là chất độc thần kinh có thể gây ra vấn đề học tập và hành vi ở trẻ em, vô
sinh, sảy thai ở người lớn, và gây hại cho thai nhi. Thủy ngân cũng là chất độc
thần kinh ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ và gây ra các vấn đề thần kinh. Cả
hai đều tích tụ trong cơ thể.
o Oxybenzone:
Thành phần chính trong hầu hết các sản phẩm kem chống nắng, liên quan đến dị
ứng, rối loạn hormone và tổn thương tế bào.
o Triclosan:
Chất kháng khuẩn trong nhiều sản phẩm, liên quan đến kích ứng da, kháng kháng
sinh và có thể chuyển hóa thành dioxin gây hại khi tiếp xúc với tia UV. Nó cũng
cản trở tín hiệu tế bào trong não, tim và các tế bào khác.
3.
Trong Sản
phẩm tẩy rửa gia dụng:
o Amoniac và Clo:
Khi trộn lẫn, chúng tạo ra khí chloramine độc hại, gây kích ứng đường hô hấp và
có thể phản ứng giải phóng amoniac, axit clohydric và các gốc tự do oxy trong
đường hô hấp.
o Hương liệu:
Cũng như mỹ phẩm, hương liệu trong chất tẩy rửa có thể chứa phthalates và các
hóa chất độc thần kinh như toluene và trimethylbenzene, gây đau đầu, buồn nôn,
chóng mặt, kích ứng da và rối loạn hormone.
o Phốt phát:
Có trong một số chất tẩy rửa (đặc biệt là cho máy rửa bát tự động), có thể gây
ô nhiễm nguồn nước và gây hại cho đời sống thủy sinh bằng cách thúc đẩy sự phát
triển của tảo.
o Sodium hydroxide (Lye):
Có trong chất tẩy rửa lò nướng và thông cống, cực kỳ gây kích ứng mắt, mũi,
họng và có thể gây bỏng.
o Sodium lauryl sulfate (SLS)/Sodium laureth sulfate (SLES): Chất tạo bọt phổ biến gây kích ứng da và có thể làm trầm
trọng thêm tình trạng như bệnh chàm.
o Hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs): Được thải ra từ sơn, chất tẩy sơn, thảm, sàn nhà, và các
sản phẩm gỗ kỹ thuật, chúng là nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí trong
nhà và có thể gây đau đầu, chóng mặt, rối loạn thị giác và các vấn đề về trí
nhớ.
So sánh và Đối chiếu:
- Điểm tương đồng về rủi ro:
- Rối loạn nội tiết tố và ung thư: Đây là những mối lo ngại xuyên suốt cả ba loại sản
phẩm. Nhiều hóa chất như phthalates, formaldehyde, triclosan (trong mỹ
phẩm và chất tẩy rửa) và hormone (trong thực phẩm), arsenic (trong thực
phẩm) đều được liên kết với rối loạn hormone và/hoặc ung thư.
- Kích ứng da và hô hấp: Hương liệu, amoniac, clo, DEA, formaldehyde,
SLS/SLES đều có thể gây kích ứng da, mắt và đường hô hấp.
- Thiếu quy định và minh bạch: Đặc biệt trong mỹ phẩm và sản phẩm tẩy rửa, việc thiếu
quy định của chính phủ cho phép các nhà sản xuất sử dụng các thành phần
không được kiểm tra kỹ lưỡng hoặc không công bố đầy đủ do bí mật thương
mại.
- Điểm khác biệt về rủi ro:
- Đường phơi nhiễm:
Thực phẩm chủ yếu là qua đường tiêu hóa. Mỹ phẩm chủ yếu qua da và hít
phải. Sản phẩm tẩy rửa chủ yếu qua đường hít phải, tiếp xúc da và vô tình
nuốt phải.
- Loại hóa chất cụ thể:
Trong khi một số loại hóa chất (như VOCs, phthalates) có mặt trong nhiều
lĩnh vực, có những loại đặc trưng hơn cho từng lĩnh vực như rBGH trong
sữa, PPD trong thuốc nhuộm tóc, lye trong chất thông cống.
- Nguy hiểm cấp tính và mãn tính: Một số hóa chất trong sản phẩm tẩy rửa (như amoniac
và clo khi trộn lẫn, hoặc lye) gây nguy hiểm cấp tính, tức thời. Trong
khi đó, nhiều hóa chất khác trong thực phẩm và mỹ phẩm gây ra rủi ro mãn
tính, tích lũy theo thời gian.
Khái niệm "Gánh nặng cơ thể" (Body Burden): "Gánh nặng cơ thể" là tổng lượng các chất độc hại
hiện diện trong cơ thể một người tại một thời điểm cụ thể. Ngày nay, con người
phải đối mặt với nhiều mối nguy hiểm mà tổ tiên không có, bao gồm một lượng lớn
các chất hóa học tổng hợp.
- Sự tích lũy:
Nhiều chất độc không được đào thải nhanh chóng hoặc không hề đào thải khỏi
cơ thể. Ví dụ, PFOA có thể ở lại trong cơ thể 10 năm, DDT tới 50 năm, và
chì tích tụ suốt đời.
- Mức độ phổ biến:
Các nghiên cứu cho thấy con người ngày nay có thể mang hàng trăm hóa chất
tổng hợp trong cơ thể. EPA ước tính trung bình mỗi người Mỹ mang hơn 700
chất gây ô nhiễm.
- Tác động tích lũy và tương tác: Mặc dù thường được hấp thụ với liều lượng thấp, bằng
chứng cho thấy ngay cả liều lượng độc tố thấp tích lũy theo thời gian cũng
có thể gây ra vấn đề. Các sản phẩm thường được kiểm tra riêng lẻ, nhưng
không có cách nào để biết điều gì xảy ra khi các hóa chất kết hợp và tương
tác với nhau.
Tại sao trẻ em đặc biệt dễ bị tổn thương: Trẻ em có nguy cơ cao hơn từ việc tiếp xúc với hóa chất
tổng hợp vì một số lý do:
- Hấp thụ nhiều hơn:
Xét theo cân nặng, trẻ em hấp thụ nhiều hóa chất hơn người lớn.
- Hệ thống đang phát triển: Các hệ thống cơ thể của trẻ vẫn đang phát triển,
khiến chúng không được trang bị tốt để giải độc và loại bỏ các chất ra
khỏi cơ thể, dẫn đến nguy cơ tích lũy hóa chất cao hơn khi lớn lên. Việc
tiếp xúc trong bụng mẹ có thể gây ra nhiều tổn thương lâu dài nhất.
- Hành vi:
Trẻ em bò trên sàn nhà, cho tay vào miệng và nhai đồ chơi đã ở trên mặt
đất, làm tăng khả năng tiếp xúc với hóa chất.
- Chuyển hóa nhanh hơn:
Do quá trình trao đổi chất nhanh hơn, trẻ em ăn nhiều thức ăn và uống
nhiều nước hơn người lớn, khiến chúng tiếp xúc với nhiều chất độc hại hơn.
- Da mỏng hơn:
Da của trẻ mỏng hơn và dễ hấp thụ hơn, chưa đạt được độ dày đầy đủ cho đến
khoảng 20 tuổi.
- Tác động dài hạn:
Tiếp xúc sớm có thể dẫn đến tỷ lệ mắc ung thư cao hơn và/hoặc tăng độ nhạy
cảm với các tác nhân gây ung thư sau này. Một nghiên cứu của EWG cho thấy
trẻ em tiếp xúc với trung bình 60 hóa chất mỗi ngày thông qua các sản phẩm
chăm sóc cá nhân.
Tóm lại, việc sống hữu cơ là một phản ứng đối với những lo
ngại này, nhằm tránh các chất và vật liệu được xử lý nhiều, tiếp xúc với thuốc
trừ sâu, và các hóa chất tổng hợp trong những gì chúng ta ăn, bôi lên da và bao
quanh mình. Điều này không chỉ có lợi cho sức khỏe cá nhân mà còn tác động tích
cực đến môi trường toàn cầu.
5. Thảo luận về tầm quan trọng của việc tự làm
các sản phẩm chăm sóc cá nhân và làm sạch nhà cửa trong lối sống hữu cơ. Nêu
bật các thành phần chính và lợi ích của việc tự làm so với việc mua các sản
phẩm thương mại.
Trong lối sống hữu
cơ, việc tự làm các sản phẩm chăm sóc cá nhân và làm sạch nhà cửa mang
lại nhiều lợi ích đáng kể, đặc biệt là trong việc giảm thiểu tiếp xúc
với hóa chất độc hại, tiết kiệm chi phí và góp phần bảo vệ môi trường.
Tầm
quan trọng của việc tự làm sản phẩm trong lối sống hữu cơ
1.
Kiểm soát
thành phần tối đa: Đây là lợi ích quan trọng nhất của việc tự làm sản
phẩm. Bạn có thể đảm bảo rằng các chất mình thoa lên cơ thể hoặc sử dụng trong
nhà hoàn toàn không chứa hóa chất tổng hợp hoặc độc hại. Điều này đặc biệt cần
thiết vì nhiều sản phẩm thương mại, ngay cả những sản phẩm được quảng cáo là
"tự nhiên" hoặc "hữu cơ", vẫn có thể chứa các thành phần
đáng lo ngại.
2.
Tiết kiệm
chi phí:
Việc tự làm sản phẩm thường rẻ hơn rất nhiều so với mua các sản phẩm thương mại.
Ví dụ, chi phí để tự làm các sản phẩm tẩy rửa chỉ bằng khoảng một phần mười so
với việc mua các sản phẩm tương đương trên thị trường. Tương tự, các sản phẩm tẩy
tế bào chết cơ thể và mặt nạ cũng có thể được tự làm với chi phí thấp hơn đáng
kể.
3.
Giảm tiếp
xúc với hóa chất độc hại: Chúng ta tiếp xúc với vô số hóa chất tổng
hợp mỗi ngày, nhiều chất trong số đó chưa từng tồn tại cách đây 200 năm. Việc tự
làm sản phẩm giúp bạn tránh các chất đã được liên kết với các vấn đề sức khỏe
nghiêm trọng như ung thư, rối loạn hormone, dị tật bẩm sinh, vấn đề thần kinh
và dị ứng.
4.
Phù hợp với
triết lý hữu cơ:
Tự làm sản phẩm là cách để quay về những giá trị cơ bản và sống hài hòa
với thiên nhiên. Nó thể hiện cam kết đối với sức khỏe cá nhân, gia
đình và hành tinh.
5.
Giảm tác
động môi trường:
Bằng cách tự làm sản phẩm, bạn giảm nhu cầu mua sắm các sản phẩm đóng gói sẵn,
từ đó giảm rác thải bao bì và giảm ô nhiễm từ quá trình sản xuất hóa chất.
Các
thành phần chính và lợi ích của việc tự làm
A. Sản
phẩm chăm sóc cá nhân tự làm:
Các sản phẩm chăm
sóc cá nhân tự làm giúp kiểm soát hoàn toàn các thành phần, tránh các hóa chất
độc hại thường có trong sản phẩm thương mại như 1,4-dioxane, phthalates,
formaldehyde, chì, thủy ngân và oxybenzone, những chất đã được liên kết với
nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
- Dầu nền: Các loại dầu như dầu
hạnh nhân, dầu mơ, dầu dừa, dầu jojoba, dầu ô liu và dầu hướng dương
được sử dụng để "mang" các thành phần khác. Chúng giàu axit béo
thiết yếu, vitamin và các chất dinh dưỡng, giúp dưỡng ẩm, làm mềm da và bảo
vệ da. Việc mua dầu nền với số lượng nhỏ và bảo quản đúng cách sẽ giúp giữ
chúng tươi lâu hơn.
- Bơ ca cao: Một loại chất béo rắn chiết
xuất từ hạt ca cao đã rang, giúp dưỡng ẩm, bảo vệ da và tăng cường độ đàn
hồi.
- Đất sét mỹ phẩm: Có nhiều loại
khác nhau, dùng để làm sạch, tẩy tế bào chết hoặc giải độc da bằng cách
hút dầu thừa. Nên chọn loại đất sét mỹ phẩm được chứng nhận không chì.
- Muối Epsom: Magie sulfat, giúp giảm đau
nhức cơ bắp và có thể kết hợp với các loại muối khác trong kem tẩy tế bào
chết.
- Tinh dầu: Các loại tinh dầu như oải
hương, cam, tràm trà cung cấp hương thơm tự nhiên và có đặc tính
kháng khuẩn, chống nấm. Cần lưu ý chúng cực kỳ đậm đặc và không bao giờ được
thoa trực tiếp lên da mà không pha loãng.
- Glycerin thực vật: Thu hút độ ẩm
và ngăn sản phẩm bị khô.
- Giấm: Tuyệt vời để phục hồi độ pH cho da
và tóc.
- Vitamin E: Dưỡng ẩm và có thể thêm vào
kem dưỡng.
- Nước cây phỉ: Dùng như một
loại kem dưỡng ẩm làm mát hoặc thêm vào nước làm tươi da và se da.
Các công
thức tiêu biểu:
- Dầu dưỡng da: Trộn dầu nền
với vài giọt tinh dầu.
- Sữa dưỡng thể: Bơ ca cao,
dầu dừa, dầu mè, dầu bơ, sáp ong.
- Son dưỡng/kem dưỡng biểu bì: Sáp ong, dầu
hạnh nhân ngọt, mật ong, tinh dầu.
- Kem tẩy tế bào chết: Đường hoặc
muối biển kết hợp với dầu nền và tinh dầu hoặc bã cà phê. Đường chứa axit
glycolic tự nhiên giúp tẩy tế bào chết.
- Nước hoa hồng/se da: Sử dụng nước
cây phỉ, giấm táo, gel lô hội, nước ép chanh hoặc dưa hấu, kết hợp với
tinh dầu.
- Dầu gội đầu lỏng/khô: Xà phòng
castile lỏng, nước, dầu thực vật nhẹ (jojoba, hạnh nhân, bơ), hoặc bột
ngô/tinh bột ngô/bột gạo cho dầu gội khô.
- Kem đánh răng: Baking
soda, dầu dừa, tinh dầu bạc hà, bột cỏ ngọt.
B. Sản
phẩm làm sạch nhà cửa tự làm:
Sản phẩm tẩy rửa
thương mại thường chứa các thành phần độc hại như amoniac, clo, phốt phát,
natri lauryl sulfat (SLS), NPEs, LAS và hương liệu (thường chứa phthalates),
gây kích ứng đường hô hấp, da và có thể gây các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng
hơn. Việc tự làm sản phẩm làm sạch giúp loại bỏ các chất này.
- Giấm trắng chưng cất: Là
"siêu năng lực" trong làm sạch tự nhiên. Giấm chứa axit axetic có
tính kháng khuẩn, tẩy cặn khoáng, khử mùi, diệt nấm mốc, đuổi mèo, lau cửa
sổ và loại bỏ vết nước trên đồ gỗ.
- Baking soda: Một chất kiềm
(bazơ) hoạt động tốt để tấn công bụi bẩn và chất bẩn gốc dầu/mỡ. Nó có kết
cấu hơi sạn nên là một chất mài mòn nhẹ và cũng là chất khử mùi hiệu quả.
Kết hợp với giấm có thể giúp thông cống.
- Sô đa giặt (washing soda): Mạnh hơn
baking soda, rất tốt cho các công việc làm sạch khó khăn hơn, đặc biệt là
ngoài trời như làm sạch đồ nội thất ngoài trời, vỉ nướng, thùng rác. Cần
thận trọng để tránh làm hỏng các bề mặt sơn hoặc nhôm.
- Xà phòng lỏng (Castile): Dịu nhẹ, hiệu
quả để làm sạch bề mặt nói chung và được EPA coi là hiệu quả như sản phẩm
kháng khuẩn.
- Nước chanh: Là một axit tương tự giấm
nhưng có mùi thơm dễ chịu hơn, có thể dùng để khử mùi và làm sạch.
- Thuốc tẩy oxy (oxygen bleach): Lựa chọn
thay thế an toàn hơn cho thuốc tẩy clo độc hại.
- Tinh dầu tràm trà và oải hương: Có đặc tính
kháng khuẩn và chống nấm, tạo mùi thơm tự nhiên cho không khí và các bề mặt.
- Club soda: Chứa natri citrat, là một chất
làm sạch nhẹ nhàng.
Các công
thức tiêu biểu:
- Chất tẩy rửa đa năng: Hỗn hợp giấm
và nước ấm (tỉ lệ 50/50) trong bình xịt dùng cho mặt bàn bếp, cửa sổ,
gương, cửa phòng tắm vòi sen.
- Nước lau sàn: Giấm pha
loãng với nước cho sàn không cần đánh bóng hoặc sàn gỗ ép; xà phòng lỏng
pha loãng cho sàn đá tự nhiên; baking soda pha loãng cho sàn gạch men có
tráng men (không dùng giấm cho đá hoặc vữa).
- Chất tẩy rửa baking soda: Kết hợp
baking soda với một ít nước hoặc giấm để tạo thành hỗn hợp sệt dùng cho
các vết bẩn cứng đầu trên nhiều bề mặt.
- Diệt nấm mốc: Hỗn hợp nước
với tinh dầu tràm trà và oải hương trong bình xịt.
- Làm sạch và khử mùi bếp: Sô đa giặt
cho vết dầu mỡ, giấm và nước đun sôi trong lò vi sóng để làm mềm thức ăn
dính.
- Làm sạch máy rửa bát và bồn cầu: Giấm hoặc
baking soda.
- Xà phòng giặt tự làm: Xà phòng
bánh tự nhiên, sô đa giặt, borax.
- Làm trong lành không khí: Trồng cây
trong nhà hoặc sử dụng tinh dầu thay cho nước xịt phòng thương mại.
Tóm lại, việc tự làm các sản phẩm chăm sóc cá nhân và làm
sạch nhà cửa là một khía cạnh cơ bản của lối sống hữu cơ. Nó không chỉ giúp bảo
vệ sức khỏe khỏi vô số hóa chất độc hại có trong sản phẩm thương mại mà còn
tiết kiệm tiền và thúc đẩy một cách tiếp cận bền vững, thân thiện với môi trường
hơn đối với cuộc sống hàng ngày.
.gif)
.jpg)
