Con Đường Trung Hoa

Podcast
Con Đường Trung Hoa: Phân Tích Toàn Diện về Sự Chuyển Mình của Trung Quốc

Tài liệu này tổng hợp những phân tích và quan sát sâu sắc từ cuốn sách "Con đường Trung Hoa," một ghi chép về hành trình dọc theo Quốc lộ 312, trải dài gần 3.000 dặm từ Thượng Hải đến biên giới Kazakhstan. Hành trình này không chỉ là một chuyến đi thực địa mà còn là một cuộc khám phá ẩn dụ về những mâu thuẫn sâu sắc, những động lực thay đổi và sự mong manh tiềm ẩn của Trung Quốc đương đại.

Những phát hiện cốt lõi cho thấy một quốc gia đang tồn tại song song hai thực tại trái ngược. Một mặt, các thành phố ven biển như Thượng Hải thể hiện một sự bùng nổ kinh tế chưa từng có, với chủ nghĩa tiêu dùng, sự lạc quan và chủ nghĩa cá nhân đang trỗi dậy mạnh mẽ. Mặt khác, khi tiến sâu vào nội địa, một "Trung Quốc khác" hiện ra với đói nghèo dai dẳng ở nông thôn, sự bất mãn gia tăng do tham nhũng của quan chức địa phương, khủng hoảng môi trường nghiêm trọng và sự sụp đổ của mạng lưới an sinh xã hội.

Tài liệu nhấn mạnh sự căng thẳng ngày càng tăng giữa một xã hội năng động của thế kỷ 21 và một hệ thống chính trị cứng nhắc, độc đảng. Sự thiếu vắng các cơ chế kiểm soát và cân bằng quyền lực, di sản của một lịch sử chuyên chế lâu dài, đã tạo ra một môi trường tham nhũng lan tràn và có nguy cơ dẫn đến một cuộc khủng hoảng lớn. Trong bối cảnh này, người dân Trung Quốc đang tìm kiếm ý nghĩa trong một "khoảng trống đạo đức" do sự sụp đổ của cả hệ tư tưởng Cộng sản và Nho giáo để lại, thể hiện qua sự trỗi dậy của tôn giáo và những khát vọng cá nhân mới.

Ở miền Tây, chính sách của Bắc Kinh đối với các dân tộc thiểu số như người Duy Ngô Nhĩ và người Tây Tạng được miêu tả như một hình thức "chủ nghĩa thực dân", sử dụng đầu tư kinh tế và đồng hóa văn hóa để duy trì sự kiểm soát. Tuy nhiên, giữa những thách thức to lớn, vẫn tồn tại một niềm hy vọng mạnh mẽ. Tinh thần khởi nghiệp, khao khát một cuộc sống tốt đẹp hơn, và sự trỗi dậy của ý thức cá nhân đang tạo ra một động lực thay đổi từ dưới lên. Như Lỗ Tấn đã viết, "Hy vọng... giống như những con đường trải dài khắp trái đất. Bởi vì thực ra, trái đất vốn dĩ không có đường... nhưng khi nhiều người cùng đi về một hướng, một con đường sẽ được tạo ra."

I. Khởi Hành từ Bờ Biển: Sự Bùng Nổ Kinh Tế và Hệ Quả Xã Hội

Hành trình dọc theo Quốc lộ 312 bắt đầu tại Thượng Hải, một siêu đô thị tượng trưng cho sự trỗi dậy ngoạn mục của Trung Quốc. Thành phố này là một minh chứng cho năng lượng, sự lạc quan và một cuộc cách mạng tiêu dùng đang diễn ra mạnh mẽ.

1. Thượng Hải: Biểu Tượng của Trung Quốc Mới

• Sự năng động và lạc quan: Thượng Hải được mô tả như một thành phố luôn chuyển động, nơi "một hy vọng và lạc quan lơ lửng trong không khí". Nơi đây được so sánh với Manhattan vào năm 1910, một thành phố bùng nổ với dòng người nhập cư từ nội địa đổ về để tìm kiếm cơ hội.
• Bùng nổ tiêu dùng: Các con phố như Nam Kinh tràn ngập ánh đèn neon, quảng cáo vô số hàng hóa. Hầu như mọi sản phẩm có ở phương Tây đều có thể được mua tại Thượng Hải, từ iPod đến sâm panh, cho thấy sự phát triển vượt bậc của một xã hội tiêu dùng.
• Sự trỗi dậy của tầng lớp thượng lưu: Những người Trung Quốc giàu có, sành điệu, tụ tập tại các nhà hàng sang trọng, thảo luận về kinh doanh và công nghệ với sự tự tin của giới tinh hoa toàn cầu. Họ là minh chứng cho sự thay đổi từ một xã hội khép kín sang một xã hội mở cửa, "từ việc cúi chào đến nụ hôn gió chỉ trong chưa đầy một thế kỷ".

2. Sự Thay Đổi Xã Hội và "Khoảng Trống Đạo Đức"

Sự phát triển kinh tế nhanh chóng đã kéo theo những thay đổi xã hội sâu sắc, đặc biệt là sự trỗi dậy của chủ nghĩa cá nhân và sự lựa chọn, nhưng cũng đi kèm với một cuộc khủng hoảng về giá trị.

• Sự gia tăng của lựa chọn cá nhân: Người dân, đặc biệt ở thành thị, ngày càng có nhiều lựa chọn hơn trong cuộc sống, từ công việc, hôn nhân đến những quyết định tiêu dùng nhỏ nhặt. Tác giả cho rằng "một khi bạn cho phép mọi người chọn nhân bánh pizza, sớm muộn gì họ cũng sẽ muốn chọn các nhà lãnh đạo chính trị của mình."
• Thỏa thuận ngầm của Đảng Cộng sản: Sau sự kiện Thiên An Môn năm 1989, Đảng đã đưa ra một thỏa thuận ngầm: "tránh xa chính trị, và bạn có thể làm bất cứ điều gì bạn muốn." Điều này đã tạo ra không gian cho sự tự do cá nhân trong cuộc sống hàng ngày.
• Khủng hoảng tinh thần và đạo đức: Người dẫn chương trình radio Ye Sha ở Thượng Hải mô tả thế hệ trẻ là "lạc lối" (mishi le). Sự sụp đổ của cả đạo đức Nho giáo và Cộng sản đã tạo ra một "khoảng trống đạo đức".
• Mặt trái của tự do: Mặc dù có sự nới lỏng kiểm soát xã hội, Đảng Cộng sản vẫn duy trì quyền lực tuyệt đối. Các nhóm tôn giáo như "nhà thờ tại gia" và Pháp Luân Công vẫn bị đàn áp không ngừng. Hệ thống "cải tạo lao động" vẫn tồn tại, và tòa án có tỷ lệ kết án trên 99%, cho thấy sự thiếu vắng của một nhà nước pháp quyền thực sự.

II. Đi Sâu vào Nội Địa: Hai Trung Quốc và Sự Mong Manh Tiềm Ẩn

Khi rời khỏi các trung tâm đô thị ven biển, một thực tại hoàn toàn khác của Trung Quốc hiện ra. Hành trình về phía tây dọc theo Quốc lộ 312 là một cuộc hành trình đi vào những điểm yếu và mâu thuẫn cốt lõi của quốc gia.

1. Khoảng Cách Nông Thôn-Thành Thị

• Hai con đường, hai thực tại: Hình ảnh Quốc lộ 312 mới, hiện đại, chạy song song với con đường cũ, xuống cấp, tượng trưng cho hai Trung Quốc đang tồn tại: một Trung Quốc hào nhoáng, kết nối toàn cầu và một Trung Quốc nông thôn, nghèo đói và bị bỏ lại phía sau. Tỉnh An Huy, được gọi là "tỉnh nông nghiệp lớn", là một ví dụ điển hình cho sự nghèo đói này.
• Cuộc di cư lớn nhất lịch sử: Khoảng 150 đến 200 triệu người đã rời bỏ nông thôn để đến các thành phố tìm việc, tạo nên cuộc di cư lớn nhất trong lịch sử loài người. Họ là động lực thúc đẩy sự bùng nổ kinh tế của Trung Quốc nhưng cuộc sống của họ vô cùng khó khăn.
• Sự phản bội người nông dân: Nông dân, từng là trụ cột của cuộc cách mạng Cộng sản, giờ đây cảm thấy bị Đảng bỏ rơi. Người nông dân Ngô Pháp Lượng ở An Huy mô tả những gánh nặng mà họ phải đối mặt:
• Thuế nặng: Các quan chức địa phương áp đặt nhiều loại thuế để bù đắp cho việc cắt giảm trợ cấp từ trung ương.
• Chiếm đoạt đất đai: Đất đai bị các quan chức địa phương thu hồi và bán cho các nhà phát triển với giá rẻ mạt, người nông dân nhận được khoản đền bù không tương xứng.
• Sụp đổ an sinh xã hội: Hệ thống chăm sóc sức khỏe và giáo dục miễn phí đã sụp đổ, người dân nông thôn phải tự chi trả cho các dịch vụ thiết yếu.
• Sự bất ổn gia tăng: Sự bất mãn ở nông thôn đã dẫn đến hàng chục nghìn vụ biểu tình mỗi năm, một "thùng thuốc súng" mà Đảng Cộng sản ngày càng lo ngại.

2. Tham Nhũng và Sự Chịu Đựng (Nhẫn Thụ)

Tham nhũng là một di sản của nhà nước độc đảng, không có cơ chế kiểm soát và cân bằng quyền lực. Nó hiện diện ở mọi cấp độ, từ cảnh sát giao thông đến các quan chức cấp cao.

• Gánh nặng của tài xế xe tải: Tài xế Liu Qiang phàn nàn rằng để kiếm sống, anh phải chở quá tải, nhưng lại liên tục bị cảnh sát phạt tiền. Anh cho biết trong một chuyến đi, anh kiếm được 18.000 nhân dân tệ, nhưng phải chi 15.000 nhân dân tệ cho phí cầu đường, chi phí và tiền phạt.
• Sự lạm dụng quyền lực của quan chức địa phương: Câu chuyện về việc các quan chức ở Hẻm Núi Đầy Sao (Xingxingxia) bịt giếng nước ngọt duy nhất để buộc người dân phải mua nước từ công ty của họ là một ví dụ điển hình cho sự tàn nhẫn và tham lam.
• Triết lý "Nhẫn Thụ": Khi đối mặt với sự bất công, phản ứng của nhiều người dân thường là sự chịu đựng. Lão Trương, chủ quán cà phê, đã tóm tắt hàng ngàn năm lịch sử Trung Hoa bằng hai từ:

3. Khủng Hoảng Môi Trường và Sức Khỏe Cộng Đồng

Sự phát triển kinh tế thần tốc đã phải trả một cái giá đắt về môi trường và sức khỏe con người.

• Ô nhiễm nghiêm trọng: 16 trong số 20 thành phố ô nhiễm nhất thế giới nằm ở Trung Quốc. Các con sông bị ô nhiễm nặng và tình trạng thiếu nước ở miền Bắc đã đến mức khủng hoảng. Sông Hoàng Hà, biểu tượng của nền văn minh Trung Hoa, có những năm không còn chảy ra biển.
• Thảm kịch làng AIDS ở Hà Nam: Do các chương trình bán máu do chính phủ điều hành vào những năm 1990 không đảm bảo vệ sinh, HIV/AIDS đã lây lan rộng rãi, tạo ra các "làng AIDS". Chính quyền địa phương đã cố gắng che đậy thảm kịch và cản trở nỗ lực cứu trợ.
• Chính sách một con tàn bạo: Một bác sĩ kế hoạch hóa gia đình thừa nhận đã thực hiện các ca phá thai cưỡng bức, ngay cả ở tam cá nguyệt thứ ba, và biện minh cho hành động này bằng câu nói lặp đi lặp lại: "Zhong guo ren tai duo le" (Người Hoa đông quá). Điều này cho thấy quyền lực tối cao của nhà nước đối với cuộc sống cá nhân.

III. Chính Trị và Quyền Lực: Ngôi Nhà Sắt của Lịch Sử

Hệ thống chính trị hiện tại của Trung Quốc được phân tích như là sự tiếp nối của một truyền thống chuyên chế lâu đời, một "ngôi nhà sắt" không cửa sổ mà Lỗ Tấn đã mô tả, nơi thiếu vắng các cơ chế kiểm soát và cân bằng quyền lực.

1. Nguồn Gốc Lịch Sử của Quyền Lực Tuyệt Đối

• Di sản của Tần Thủy Hoàng: Sự thống nhất Trung Quốc của Tần Thủy Hoàng vào năm 221 TCN được thực hiện bằng vũ lực, thiết lập một mô hình nhà nước tập trung, toàn trị.
• Sự kết hợp Nho giáo và Pháp gia: Nhà Hán đã kết hợp triết lý "cai trị bằng đức hạnh" của Nho giáo với các phương pháp kiểm soát hà khắc của Pháp gia. Điều này tạo ra một hệ thống nơi nhà nước vừa có quyền lực thực tế, vừa có sự hợp pháp hóa về mặt đạo đức, nhưng không có luật pháp độc lập để kiềm chế nó.
• Thiếu vắng một "Magna Carta": Không giống như ở châu Âu, Trung Quốc chưa bao giờ có một tầng lớp quý tộc độc lập đủ mạnh để thách thức quyền lực của hoàng đế. Các cuộc thi cử Nho giáo đã biến giới trí thức thành công cụ phục vụ nhà nước, thay vì một lực lượng đối trọng.

2. Đảng Cộng sản: Người Kế Vị Hiện Đại

Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) được coi là người kế thừa của hệ thống đế quốc, duy trì một nhà nước độc đảng, nơi quyền lực không bị kiểm soát.

• Sự mục nát từ bên trong: Cũng như các triều đại trước, ĐCSTQ đang bị mục nát vì tham nhũng. Việc thiết lập bất kỳ cơ chế kiểm soát độc lập nào cũng đồng nghĩa với việc từ bỏ thế độc quyền về quyền lực.
• Thao túng lịch sử: Đảng kiểm soát chặt chẽ ký ức chính thức của người dân, thổi phồng tội ác của ngoại bang (như Thảm sát Nam Kinh) trong khi hạ thấp hoặc che giấu tội ác của chính mình (như Nạn đói Lớn).
• Mâu thuẫn cốt lõi: Chính phủ muốn có sự đổi mới và sáng tạo để thúc đẩy kinh tế, nhưng lại lo sợ tư duy tự do đi kèm với nó. Nhà khoa học Tiền Học Sâm được cho là đã nói với Thủ tướng Ôn Gia Bảo trên giường bệnh: "Chúng ta không đào tạo ra bất kỳ người sáng tạo nào. Chúng ta chỉ đào tạo ra những kỹ thuật viên."
• Cơ hội cải cách bị bỏ lỡ: Các đề xuất cải cách chính trị của Triệu Tử Dương vào năm 1987, nhằm tách Đảng khỏi nhà nước và tăng cường pháp quyền, đã bị dập tắt sau sự kiện Thiên An Môn. Trung Quốc hiện đang đối mặt với nguy cơ mà học giả Minxin Pei gọi là "quá trình chuyển đổi bế tắc".

IV. Vấn Đề Dân Tộc ở Miền Tây: Đế Chế Cuối Cùng

Hành trình tiến về phía tây, vào Tân Cương và các khu vực lân cận Tây Tạng, đã bộc lộ một khía cạnh khác của Trung Quốc: một đế chế đa sắc tộc đang vật lộn để duy trì sự thống nhất bằng vũ lực và đồng hóa.

1. Trung Quốc: "Một Nền Văn Minh Giả Vờ là một Quốc Gia"

• Di sản của Đế chế Mãn Châu: Biên giới hiện tại của Trung Quốc phần lớn được kế thừa từ triều đại nhà Thanh, một triều đại do người Mãn Châu cai trị. Điều này tạo ra một thực tế là Trung Quốc hiện đại là một đế chế đa dân tộc, không phải là một quốc gia-dân tộc thuần nhất.
• Chính sách đối với các dân tộc thiểu số:
• Giai đoạn đầu: Dưới thời nhà Thanh, người Hồi giáo và người Tây Tạng được phép giữ lại bản sắc văn hóa và tôn giáo của mình.
• Giai đoạn đồng hóa: Sau các cuộc nổi dậy vào cuối thế kỷ 19, và đặc biệt là dưới thời Cộng sản, chính sách đã chuyển sang đồng hóa cưỡng bức.
• Giai đoạn "mua chuộc" kinh tế: Hiện nay, Bắc Kinh đang đổ hàng tỷ đô la vào các khu vực phía Tây thông qua chiến dịch "Hướng về phía Tây", nhằm sử dụng sự phát triển kinh tế để dập tắt các phong trào ly khai.

2. Tiếng Nói của Người Duy Ngô Nhĩ và Người Tây Tạng

Các cuộc trò chuyện với người dân địa phương cho thấy sự bất mãn sâu sắc và cảm giác bị thực dân hóa.

• Quan điểm của người Duy Ngô Nhĩ: Murat, một thanh niên ở Turpan, đã thẳng thắn tuyên bố:
• Sự xói mòn văn hóa: Cả người Duy Ngô Nhĩ và người Tây Tạng đều cảm thấy văn hóa và ngôn ngữ của họ đang chết dần. Trẻ em được khuyến khích và trao cơ hội học tại các trường tiếng Trung ở miền Đông, một chính sách vừa mang lại cơ hội giáo dục tốt hơn, vừa là một công cụ đồng hóa hiệu quả.
• Bi kịch của sự lựa chọn: Giáo viên người Tây Tạng Xiao Lin giải thích tình thế tiến thoái lưỡng nan của mình: từ chối hệ thống giáo dục Trung Quốc đồng nghĩa với đói nghèo, nhưng chấp nhận nó lại góp phần làm phai nhạt bản sắc dân tộc. Anh nói: "Mei Banfa. Tôi không còn lựa chọn nào khác."
• Xung đột ngầm: Mặc dù bạo lực đã giảm, sự căng thẳng giữa người Hán và các dân tộc thiểu số vẫn hiện hữu. Người Hán thường không hiểu được sự thù địch mà họ nhận được, vì họ tin rằng họ đang mang lại sự tiến bộ cho các khu vực này.

V. Những Giấc Mơ Mới và Hy Vọng: Tạo Dựng Con Đường

Bất chấp những vấn đề sâu sắc, cuốn sách cũng ghi lại một tinh thần lạc quan và một khát vọng thay đổi mạnh mẽ, đặc biệt là ở cấp độ cá nhân.

1. Sự Trỗi Dậy của Giấc Mơ Cá Nhân

• Từ tồn tại đến sống: Câu chuyện về những nhân viên bán hàng Amway ở thị trấn ốc đảo Trương Dịch là một ví dụ mạnh mẽ về sự trỗi dậy của "Giấc mơ Trung Hoa". Họ tin vào sự trao quyền cá nhân, vào khả năng thay đổi vận mệnh của mình và gia đình. Li Caijin, một trong những nhân viên bán hàng, đã thốt lên một cách đầy cảm xúc:
• Khát vọng được tôn trọng: Trên một chuyến xe buýt qua sa mạc, một người bán hạt giống tên Zhou đã bày tỏ mong muốn sâu sắc nhất của người Trung Quốc: "Điều chúng tôi mong muốn nhất là sự tôn trọng."

2. Lấp Đầy Khoảng Trống Tinh Thần

Sự sụp đổ của các hệ tư tưởng cũ đã mở đường cho sự hồi sinh của tín ngưỡng và tôn giáo.

• Sự phát triển của Cơ đốc giáo: Tại một nhà thờ nhỏ ở tỉnh Thiểm Tây, tác giả chứng kiến một cộng đồng nông dân tìm thấy hy vọng và ý nghĩa trong đức tin Cơ đốc. Mặc dù bị đàn áp trong quá khứ, số lượng tín đồ Cơ đốc ở Trung Quốc hiện đã vượt qua số lượng đảng viên Đảng Cộng sản, lấp đầy khoảng trống tâm linh do chủ nghĩa Mao để lại.
• Tìm về cội nguồn: Ngay cả ở các trung tâm đô thị, có một nhận thức ngày càng tăng về sự cần thiết phải khám phá lại bản sắc Trung Hoa. Ye Sha tin rằng khi cơn sốt làm giàu lắng xuống, người dân sẽ "khám phá lại một thứ gì đó quý giá trong các căn phòng của ngôi nhà cũ."

3. Kết Luận: Con Đường Phía Trước

Hành trình dọc theo Quốc lộ 312 kết thúc với một nhận định phức tạp. Trung Quốc đang ở một ngã tư quan trọng. Những tiến bộ kinh tế là không thể phủ nhận, nhưng những mâu thuẫn về chính trị, xã hội và môi trường đang ngày càng lớn. Tương lai của đất nước phụ thuộc vào việc liệu các nhà lãnh đạo có thể tìm ra một con đường cải cách chính trị dần dần hay không, hoặc liệu họ có mạo hiểm lặp lại vòng xoáy bi thảm của lịch sử Trung Quốc.

Tuy nhiên, niềm hy vọng lớn nhất không nằm ở chính phủ mà ở chính người dân. Lần đầu tiên, hàng trăm triệu người Trung Quốc đang bắt đầu tự quyết định tương lai của mình, tạo ra những con đường mới nơi trước đây không hề tồn tại. Họ, chứ không phải số phận hay hoàng đế, đang viết nên chương tiếp theo trong câu chuyện của Trung Quốc.

1. Ảnh hưởng của cải cách kinh tế đến bất bình đẳng xã hội và thách thức chính trị ở Trung Quốc?

Cải cách kinh tế kể từ năm 1978 ở Trung Quốc đã tạo ra những thay đổi chưa từng có trong xã hội nhưng cũng dẫn đến những hệ quả phức tạp, đặc biệt là sự gia tăng bất bình đẳng xã hội và các thách thức chính trị cấp bách đối với Đảng Cộng sản (ĐCSTQ).

Dưới đây là tổng hợp ảnh hưởng của cải cách kinh tế đến bất bình đẳng xã hội và các thách thức chính trị ở Trung Quốc, dựa trên các nguồn đã cung cấp:

I. Ảnh hưởng đến Bất bình đẳng Xã hội

Cải cách thị trường đã tạo ra một "chủ nghĩa tư bản ăn thịt người độc đáo" và dẫn đến sự chuyển đổi sâu sắc, nhưng không đồng đều, trong xã hội Trung Quốc.

1. Khoảng cách giàu nghèo và bất ổn nông thôn:

• Khoảng cách ngày càng lớn: Sự phân hóa giữa người giàu ở thành thị và người nghèo ở nông thôn đang ngày càng mở rộng.
• Sụp đổ mạng lưới an sinh xã hội: Mạng lưới an sinh xã hội cũ, bao gồm chăm sóc sức khỏe miễn phí và sự chu cấp trọn đời của nhà nước, đã tan vỡ, đẩy nhiều người dân vào cảnh khốn cùng hơn trước. Hiện nay, trợ cấp của chính phủ cho các dịch vụ thiết yếu ở nông thôn như giáo dục và chăm sóc sức khỏe gần như bị cắt giảm hoàn toàn, buộc người dân phải trả tiền.
• Thịnh vượng chỉ là lớp vỏ bọc: Sự thịnh vượng của Trung Quốc hiện nay chủ yếu là lớp vỏ bọc giàu sang, dành cho giới thượng lưu, che giấu các vấn đề xã hội đang sôi sục như thất nghiệp, tội phạm và nhà ở lỗi thời ở đô thị, chưa kể đến khu vực nông thôn.
• Sự bất công ở nông thôn: Người nông dân phải đối mặt với thuế nặng (thuế đường bộ, thuế dân số, thuế ngũ cốc) và đặc biệt là vấn đề chiếm đoạt đất đai của các quan chức địa phương. Mặc dù chính quyền trung ương phản đối việc này vì sợ gây phẫn nộ ở nông thôn, nhưng do thiếu cơ chế kiểm soát và cân bằng, nạn chiếm đất vẫn tiếp diễn.
• Lao động nhập cư và lựa chọn sinh tồn: Hàng triệu người đã rời bỏ nông thôn (khoảng 150 đến 200 triệu) để tìm việc làm ở các thành phố. Dù công việc nhà máy ở thành phố khắc nghiệt (kiểu Dickens), thu nhập hàng tháng cao hơn đáng kể so với làm nông (thậm chí cao hơn thu nhập cả năm). Đối với người dân nông thôn, việc thoát ly là nguồn hy vọng và phương tiện thực sự để trao quyền.

2. Suy thoái đạo đức xã hội:

• Sự năng động và tự do hơn do cải cách kinh tế đã làm thay đổi tính cách con người, và không phải lúc nào cũng theo hướng tốt hơn. Nhiều người cho rằng tiền bạc đã khiến con người hư hỏng và dẫn đến sự suy thoái đạo đức.
• Chủ nghĩa cộng sản chính thống và đạo đức cộng sản đã bị xóa bỏ, dẫn đến một khoảng trống đạo đức. Nhiều người trẻ bị mất gốc và bối rối, không còn biết đâu là đúng, đâu là sai, vì không còn khuôn khổ luân lý.
• Các hoạt động bị trấn áp dưới thời Mao như mại dâm đã trỗi dậy do sự sụp đổ của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa và thiếu việc làm.

II. Thách thức Chính trị và Sự ổn định

Mặc dù chủ nghĩa tư bản đã mang lại sự thay đổi chưa từng có, hệ thống chính trị cứng nhắc kiểu Stalin của Trung Quốc đang gặp phải sự chống đối ngày càng tăng.

1. Tham nhũng tràn lan và bất ổn:

• Toàn bộ xã hội đang bị chi phối bởi tham nhũng, di sản của một nhà nước độc đảng không chịu thực hiện cải cách chính trị và do đó không có sự kiểm soát và cân bằng đối với các quan chức toàn năng.
• Sự phẫn nộ đối với các quan chức và cảnh sát tham nhũng của ĐCSTQ là rất lớn. Tham nhũng ở cấp địa phương được coi là nguyên nhân gốc rễ gây ra nhiều vấn đề chết người, ví dụ như sự bùng phát dịch AIDS ở Hà Nam do các quan chức tham lam khuyến khích nông dân bán máu.
• Bất bình đẳng kinh tế là nguyên nhân dẫn đến hơn 200 vụ bất ổn ở nông thôn xảy ra mỗi ngày, với hơn 80.000 vụ bất ổn nông thôn được ghi nhận vào năm 2005.

2. Thách thức đối với tính chính danh của Đảng:

• Sau cái chết của Mao, tính chính danh của ĐCSTQ đã chuyển gần như hoàn toàn sang kinh tế. ĐCSTQ biết rằng nền kinh tế thị trường, dù có nhiều bất bình đẳng, vẫn có thể là sự cứu rỗi của họ, nhưng sự bất bình đẳng của nó cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của Đảng.
• Để duy trì tính chính danh, Đảng đã thực hiện một chiến dịch thúc đẩy “thịnh vượng vừa phải” (xiaokang) và “hòa hợp” (hexie).
• Sự phản bội giai cấp nông dân: Giai cấp nông dân, lực lượng nòng cốt của cuộc cách mạng Cộng sản, hiện cảm thấy bị phản bội và đang trở nên tức giận. Hàng trăm triệu nông dân tức giận là một vấn đề nghiêm trọng hơn nhiều so với giới trí thức tức giận.

3. Sự ổn định chính trị thông qua thỏa hiệp:

• Sau vụ đàn áp Thiên An Môn năm 1989, các nhà lãnh đạo Đảng đã đưa ra thỏa thuận ngầm: người dân tránh xa chính trị và họ có thể theo đuổi bất cứ điều gì họ muốn trong cuộc sống cá nhân. Phần lớn người dân Trung Quốc đã vui mừng khi được thoát khỏi sự ép buộc tham gia chính trị để tập trung vào kiếm tiền.
• Tuy nhiên, sự ổn định này phải trả giá bằng việc duy trì hệ thống độc đảng cứng nhắc, thiếu cơ chế kiểm soát và cân bằng. Sự thiếu vắng pháp quyền độc lập và hệ thống tư pháp bị Đảng thao túng là một vấn đề lớn.
• ĐCSTQ ngày càng dựa vào chủ nghĩa dân tộc (đặc biệt là chủ nghĩa dân tộc bài Nhật) để củng cố tính chính danh và chuyển hướng sự bất mãn trong nước sang kẻ thù bên ngoài.

4. Khó khăn trong cải cách chính trị:

• Hệ thống Trung Quốc về cơ bản vẫn là mô hình chính quyền đế quốc độc đảng (giống như mô hình do Tần Thủy Hoàng thiết lập hai nghìn năm trước). Nhu cầu duy trì sự thống nhất đất nước bằng chế độ độc tài có thể khiến Trung Quốc về cơ bản không thể cải cách.
• Sự căng thẳng giữa nhu cầu áp đặt chính thống để duy trì sự thống nhất và nhu cầu cho phép tự do tư tưởng và sáng tạo (cần thiết cho sự phát triển của một siêu cường sáng tạo) là mâu thuẫn lớn nhất.
• Nếu không có các cải cách chính trị, khả năng xảy ra một cuộc khủng hoảng đột ngột là rất cao, đặc biệt nếu tăng trưởng kinh tế suy giảm, vì khi đó những người nông dân và công nhân bị sa thải tức giận có thể gây ra vấn đề nghiêm trọng cho Bắc Kinh. ĐCSTQ đang phải vật lộn để theo kịp một xã hội ngày càng năng động.

2. Con đường phát triển hiện đại hóa đang làm thay đổi bản sắc văn hóa và tôn giáo Trung Quốc thế nào?

Giai đoạn hiện đại hóa và cải cách kinh tế sâu rộng kể từ năm 1978 ở Trung Quốc đã tạo ra sự biến đổi lớn lao, làm xói mòn và tái định hình mạnh mẽ bản sắc văn hóa và tôn giáo truyền thống của người dân nước này.

Sự xáo trộn này không chỉ dừng lại ở cảnh quan vật chất mà còn lan rộng đến cảnh quan tâm lý và vũ trụ đạo đức của người Trung Quốc — những gì họ nghĩ và những gì họ tin.

Dưới đây là các ảnh hưởng chính của con đường hiện đại hóa đến văn hóa và tôn giáo Trung Quốc, dựa trên các nguồn:

1. Sự Sụp Đổ của Khung Khổ Đạo Đức và Khủng Hoảng Bản Sắc

Cải cách thị trường đã dẫn đến một khoảng trống đạo đức và sự hoang mang trong tâm lý xã hội.

• Xóa bỏ Chủ nghĩa Cộng sản và Đạo đức: Chủ nghĩa Cộng sản chính thống, cùng với đạo đức Cộng sản, đã bị xóa bỏ. Điều này tạo ra một khoảng trống, khiến nhiều người trẻ "lạc lối" (mishi le) và bối rối, không còn biết đâu là đúng hay sai vì không còn khuôn khổ luân lý.
• Chủ nghĩa Vật chất chi phối: Sự năng động và tự do hơn do cải cách kinh tế mang lại đã thay đổi tính cách con người, và không phải lúc nào cũng theo hướng tốt hơn. Nhiều người tin rằng "tiền bạc đã khiến ai cũng hư hỏng". Triết lý hiện hành là "cái gì cũng được" (anything goes), miễn là không có luật nào cấm.
• Sự trỗi dậy của Chủ nghĩa Cá nhân: Sau một thế kỷ đấu tranh để thoát khỏi sự ràng buộc của các mối quan hệ gia đình và nghĩa vụ xã hội truyền thống (Nho giáo), giới trẻ thành thị đang chìm đắm trong sự cô lập của chủ nghĩa cá nhân. Họ được gọi là "thế hệ Tôi" (ziwo yidai). Cá nhân ngày càng trở nên quan trọng hơn tập thể, và các mối quan hệ gia đình theo chiều dọc (cha con) đang dần nhường chỗ cho mối quan hệ vợ chồng theo chiều ngang.
• Khủng hoảng Bản sắc Văn hóa: Học giả Myron Cohen nhận xét rằng, đối với phần lớn người dân Trung Quốc, việc trở thành người Trung Quốc về mặt văn hóa hiện nay dễ dàng hơn nhiều vì sự nhận dạng này không còn liên quan đến các tiêu chuẩn hành vi hay niềm tin được chấp nhận chung. Tuy nhiên, về mặt hiện sinh, việc trở thành người Trung Quốc lại khó khăn hơn nhiều, bởi giờ đây nó vừa là một điều kiện vừa là một khát vọng.

2. Tác động đến Tôn giáo Truyền thống và Sự Phục hưng Tín ngưỡng

Chủ nghĩa Cộng sản đã phát động một cuộc tấn công toàn diện vào các triết lý và tín ngưỡng truyền thống của Trung Quốc, coi chúng là thứ kìm hãm đất nước. Tuy nhiên, sự sụp đổ của hệ tư tưởng Cộng sản đã tạo ra một khoảng trống tâm linh, dẫn đến sự phục hưng của các hoạt động tôn giáo.

A. Phật giáo và Đạo giáo:

• Suy giảm giá trị truyền thống: Cả Nho giáo, Đạo giáo (triết lý bản địa của Trung Quốc), và Phật giáo (du nhập từ Ấn Độ) đều bị tấn công trong thời kỳ Mao, và đất nước trở nên mang nặng tính thế tục một cách lạ thường.
• Sự hồi sinh và Hiện đại hóa:
• Sự quan tâm đến một số tín ngưỡng dân gian đang hồi sinh, và hoạt động tôn giáo ngày càng phát triển.
• Các thánh địa truyền thống như Hoa Sơn (một trong năm ngọn núi thiêng của Đạo giáo) vẫn thu hút khách hành hương. Tuy nhiên, sự phát triển kinh tế (nhà máy điện, tuyến đường sắt) đã làm giảm bớt tính linh thiêng của địa điểm này.
• Ngay cả các ẩn sĩ Đạo giáo cũng thừa nhận rằng "Phát triển là tốt" và "Tin vào khoa học thì không sao cả", nhưng cảnh báo rằng sự phát triển quá mức sẽ hủy hoại thiên nhiên và làm người Trung Quốc "đánh mất cội nguồn".
• Tu viện Labrang (Phật giáo Tây Tạng) đã bị phá hủy trong Cách mạng Văn hóa nhưng đang được phục hồi, và số lượng nhà sư đang tăng trở lại. Tuy nhiên, người ta dễ dàng bắt gặp các nhà sư Tây Tạng lướt Internet và chơi game tại quán cà phê Internet ở Hạ Hà.

B. Cơ đốc giáo:

• Bùng nổ tín đồ: Cơ đốc giáo đã trải qua một thời kỳ phát triển đáng kinh ngạc kể từ những năm 1980, lấp đầy khoảng trống tâm linh do sự sụp đổ của Chủ nghĩa Cộng sản để lại.
• Sự chấp nhận và Đàn áp: Đảng Cộng sản đã lặng lẽ chấp nhận rằng họ không thể loại bỏ tôn giáo và thậm chí thừa nhận người dân Trung Quốc cần một cái gì đó để tin tưởng.
• Tuy nhiên, các nhóm tôn giáo như Cơ đốc giáo "nhà thờ tại gia" vẫn bị đàn áp không ngừng. Sự đối xử tùy thuộc vào quan chức địa phương: một số nơi chính quyền không bận tâm đến Kitô giáo, thậm chí khuyến khích vì người theo đạo là những người duy nhất tuân thủ luật pháp và đóng thuế; nhưng ở những nơi khác, các quan chức có thể gây khó khăn cho các tín đồ.

3. Tác động đến Văn hóa và Bản sắc Dân tộc thiểu số

Quá trình hiện đại hóa và hội nhập vào nhà nước quốc gia hiện đại đang gây ra sự xói mòn văn hóa đáng kể đối với các dân tộc thiểu số ở miền Tây Trung Quốc, nơi có sự hiện diện mạnh mẽ của người Duy Ngô Nhĩ Hồi giáo và người Tây Tạng.

• Hán hóa thông qua Kinh tế và Giáo dục: Bắc Kinh đang sử dụng sức mạnh của đồng Nhân dân tệ để mua chuộc người Tây Tạng và người Duy Ngô Nhĩ.
• Chính sách "Hướng về phía Tây" (Xi bu da kai fa) nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế và cơ sở hạ tầng (như Quốc lộ 312) ở các khu vực kém phát triển, đồng thời là cách để mua chuộc người dân tộc thiểu số nhằm giảm bất ổn và củng cố sự kiểm soát của Bắc Kinh.
• Chính sách giáo dục buộc trẻ em Duy Ngô Nhĩ học tiếng Trung ngay từ lớp một (trước đây là lớp ba), dẫn đến sự pha loãng bản sắc dân tộc và Hán hóa. Nhiều người Duy Ngô Nhĩ và Tây Tạng nhận ra rằng họ phải hòa nhập với thế giới và với người Hán để thành công, dù điều đó đồng nghĩa với việc chấp nhận sự pha loãng văn hóa.
• Mất mát Ngôn ngữ và Lối sống: Các dân tộc thiểu số như người Duy Ngô Nhĩ đang đối mặt với nguy cơ mất đi ngôn ngữ riêng. Người Tây Tạng du mục cũng nhận ra rằng lối sống du mục không có tương lai trong thế giới hiện đại và toàn cầu hóa, và việc định cư đang được cưỡng chế hoặc tự nguyện chấp nhận.
• Kinh tế đối lập với Bản sắc: Đối với một số dân tộc thiểu số, ví dụ như người Tây Tạng, vấn đề chính hiện nay không còn là bạo lực chính trị mà là mối đe dọa hủy diệt vì lý do kinh tế. Nhiều người trẻ Tây Tạng muốn đến các thành phố như Thượng Hải để tìm kiếm công việc tốt hơn.
• Sự biến đổi Văn hóa thành Công viên Giải trí: Văn hóa của các dân tộc thiểu số, ví dụ như người Duy Ngô Nhĩ, đang bị biến thành một dạng công viên giải trí cho du khách, đặc biệt là du khách người Hán. Các yếu tố bề mặt của văn hóa bản địa được khuyến khích, nhưng chỉ khi chúng phù hợp với văn hóa của những kẻ chinh phục.

4. Thay đổi Tâm lý và Quan điểm về Tương lai

Nỗ lực hiện đại hóa đã thúc đẩy cuộc cách mạng tâm lý ở Trung Quốc: đất nước không còn hướng nội mà đang hướng ngoại và tiến về phía trước. Người dân đã đặt khoa học lên trên niềm tin và vứt bỏ hàng thế kỷ truyền thống để đạt được sự hiện đại.

·         Từ bỏ Truyền thống: Đảng Cộng sản đã đóng vai trò như một cuộc Cải cách và Khai sáng bằng cách phá bỏ các ràng buộc của Nho giáo chính thống, vốn quá bám rễ vào quá khứ và sự lặp lại. Bằng cách này, Trung Quốc đã xóa bỏ các ràng buộc đạo đức đối với việc theo đuổi sự giàu có.

·         Giới Trí thức và "Khúc Bi Ca Hoàng Hà" (River Elegy): Giới trí thức những năm 1980 đã lên tiếng chỉ trích văn hóa truyền thống Trung Quốc, đặc biệt là sông Hoàng Hà (biểu tượng cho sự lạc hậu của truyền thống Nho giáo), và thúc đẩy một cách tư duy tiến bộ hơn theo phong cách phương Tây (biểu tượng "màu xanh lam"). Mặc dù những người này bị đàn áp sau sự kiện Thiên An Môn, họ đã góp phần vào sự thay đổi tư duy.

·         Sự Tìm kiếm Bản sắc: Sau một thế kỷ phá bỏ thần tượng văn hóa, nhiều người dân thành thị đang cố gắng khám phá lại "kho báu" trong ngôi nhà văn hóa cũ của mình và bảo vệ bản sắc Trung Hoa, thay vì đi theo con đường hoàn toàn phương Tây. Họ hy vọng tìm ra "con đường riêng" mang đậm bản sắc Trung Quốc, cân bằng giữa truyền thống và hiện đại.

·         Thách thức của Sự Sáng tạo: Dù có cơ sở vật chất hiện đại, Trung Quốc vẫn phải vật lộn với mâu thuẫn giữa nhu cầu áp đặt chính thống để duy trì sự thống nhất và nhu cầu cho phép tự do tư tưởng và sáng tạo (cần thiết cho sự phát triển của một siêu cường sáng tạo). Các nhà khoa học cũng phải thừa nhận rằng Trung Quốc đang đào tạo ra các "kỹ thuật viên" chứ không phải "người sáng tạo".

3. Tầm quan trọng của Quốc lộ 312 trong việc phản ánh sự chuyển đổi, mâu thuẫn giữa miền Đông và miền Tây Trung Quốc?

Quốc lộ 312 (Tuyến đường 312) được gọi là "Con đường Mẹ" của Trung Quốc (Con đường Mẹ), trải dài gần 3.000 dặm từ Thượng Hải ở phía Đông đến biên giới Kazakhstan ở phía Tây (Korgaz). Tuyến đường này là một huyết mạch kinh tế quan trọng, và do đó, nó đóng vai trò là một tấm gương phản chiếu những chuyển đổi mạnh mẽ cùng những mâu thuẫn sâu sắc đang xé toạc cấu trúc xã hội Trung Quốc.

I. Tầm quan trọng trong việc phản ánh Sự Chuyển đổi và Hiện đại hóa

Quốc lộ 312 thể hiện sự chuyển đổi của Trung Quốc từ một đế chế khép kín, tập trung vào quá khứ, sang một cường quốc hiện đại, hướng tới tương lai và thương mại hóa.

1. Huyết mạch của Cuộc cách mạng Hậu cần (Logistics):

• Quốc lộ 312 là một phần không thể thiếu trong hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông khổng lồ đang được xây dựng với tốc độ phi thường tại Trung Quốc.
• Nó trở thành kênh vận chuyển hàng hóa và vật chất chính yếu, đóng góp vào sự bùng nổ của ngành "hậu cần" (wu liu), nghĩa đen là "mọi thứ trôi chảy".
• Con đường này minh họa cho sự trao đổi kinh tế mang tính biểu tượng giữa hai miền đất nước: nông sản tươi sống (như dưa) chảy về phía Đông phục vụ người tiêu dùng ở các thành phố ven biển, trong khi thiết bị công nghiệp (như bộ lọc công nghiệp) chảy về phía Tây để hỗ trợ việc xây dựng các khu vực nội địa kém phát triển hơn.

2. Kênh Di cư Vĩ đại:

• Quốc lộ 312 đại diện cho cuộc di cư lớn nhất trong lịch sử nhân loại. Hàng trăm triệu người dân nông thôn (ước tính 150 đến 200 triệu người) đã rời bỏ quê hương, đổ về phía Đông để tìm kiếm việc làm tại các thành phố.
• Đối với người nông dân, Quốc lộ 312 là "lối thoát" (a way out), là một phương tiện thực sự để trao quyền và là nguồn hy vọng, mặc dù công việc nhà máy ở thành phố rất khắc nghiệt.
• Ở khu vực nội địa như An Huy, Quốc lộ 312 (và các tuyến đường mới) đã cắt giảm đáng kể thời gian di chuyển của người và hàng hóa đến các trung tâm kinh tế như Nam Kinh và Thượng Hải.

3. Sự thay thế Con đường Tơ lụa Cũ:

• Con đường 312 kế thừa con đường của Con đường Tơ lụa Cổ. Tuy nhiên, thay vì là tuyến đường của lạc đà và lụa, Quốc lộ 312 mới là Con đường Tơ lụa Mới, được thống trị bởi xe tải, xe buýt đường dài, và siêu xa lộ thông tin (điện thoại di động, Internet).
• Sự xuất hiện của con đường mới, thẳng tắp và nhanh chóng, là biểu tượng của sự hiện đại hóa, giúp kết nối những thị trấn ốc đảo xa xôi của Hành lang Hexi với phần còn lại của Trung Quốc, mang lại cuộc cách mạng kinh tế ngay tại đó.

II. Phản ánh Mâu thuẫn giữa Miền Đông và Miền Tây

Chuyến hành trình dọc theo Quốc lộ 312 phơi bày những "đường đứt gãy nguy hiểm" trong xã hội Trung Quốc, đặc biệt là sự đối lập gay gắt giữa khu vực Han-Trung Quốc phát triển nhanh chóng ở phía Đông và các khu vực nội địa nghèo khó, đa sắc tộc ở phía Tây.

1. Mâu thuẫn về Phát triển và Bất bình đẳng Kinh tế:

• Phía Đông (Thượng Hải, Nam Kinh): Đại diện cho chủ nghĩa tư bản công nghiệp thô sơ, sự hào nhoáng, sự giàu có và "lớp vỏ bọc giàu sang". Phía Đông là nơi diễn ra cơn sốt tiêu dùng đáng kinh ngạc.
• Vùng Nội địa (An Huy, Hà Nam): Quốc lộ 312 đi qua những nơi được coi là "tỉnh nông nghiệp lớn" và nghèo khó. Ở đây, tuyến đường 312 mới sáng bóng thường chạy song song với tuyến đường 312 cũ kỹ, hẹp và đầy ổ gà, tượng trưng cho hai Trung Quốc đang nổi lên: Trung Quốc mà chính phủ muốn mọi người thấy (hiện đại) và Trung Quốc thực tế của nông thôn (nghèo khó và lạc hậu).
• Tham nhũng và Bất ổn: Dọc theo con đường cũ (ở An Huy), Quốc lộ 312 là nơi những người chống tham nhũng công khai như Vương Vĩnh Khang đạp xe phản đối. Nạn tham nhũng của quan chức địa phương và việc chiếm đoạt đất đai đang gây ra sự phẫn nộ lớn ở nông thôn, dẫn đến hàng chục nghìn vụ bất ổn mỗi năm.

2. Mâu thuẫn về Bản sắc và Chính trị Dân tộc:

• Biên giới Văn hóa (Lan Châu): Lan Châu đánh dấu điểm kết thúc của Trung Quốc thuần chủng (người Hán/Nho giáo). Về phía Tây, Quốc lộ 312 đi vào các khu vực nơi cư dân chủ yếu là dân tộc thiểu số như người Duy Ngô Nhĩ Hồi giáo, và người Tây Tạng.
• Chính sách "Hướng về phía Tây": Lớp nhựa đường sáng bóng của Quốc lộ 312 là một phần của Chiến dịch "Mở cửa và Phát triển Vĩ đại của các khu vực phía Tây" (xi bu da kai fa). Mặc dù Bắc Kinh tuyên bố mục tiêu là nâng cao mức sống, nhưng mục tiêu chính trị ngầm là mua chuộc các dân tộc thiểu số địa phương để giảm bất ổn và củng cố sự kiểm soát của Bắc Kinh.
• Hán hóa thông qua Hiện đại hóa: Tuyến đường 312 và sự phát triển mà nó mang lại ở Tân Cương đang thúc đẩy quá trình Hán hóa và toàn cầu hóa. Tuyến đường này tạo điều kiện cho dòng người Hán đổ về khu vực. Đối với người Duy Ngô Nhĩ, điều này dẫn đến sự pha loãng bản sắc dân tộc, biến văn hóa địa phương thành một loại "công viên giải trí" cho du khách, nơi các yếu tố bề mặt được khuyến khích nhưng chỉ khi chúng phù hợp với văn hóa của người Hán.

3. Mâu thuẫn về Tâm lý và Hệ thống:

• Quốc lộ 312 phản ánh sự tương phản giữa sự hỗn loạn tâm lý và tinh thần ở các thành phố ven biển đang thay đổi chóng mặt (nơi người ta cảm thấy "lạc lối" giữa chủ nghĩa vật chất và khoảng trống đạo đức) và sự khắc nghiệt về thể chất ở miền Tây (nơi người dân vẫn đấu tranh để sinh tồn).
• Nó cũng là một biểu tượng vật chất cho sự căng thẳng giữa một xã hội năng động của thế kỷ 21 và một hệ thống chính trị cứng nhắc kiểu Stalin. Dù con đường hiện đại thế nào, sự kiểm soát của nhà nước vẫn là tối cao.

Tóm lại, Quốc lộ 312 không chỉ là một con đường; nó là một tài liệu sống động về tính phức tạp của Trung Quốc hiện đại. Nó là nơi hy vọng về sự thịnh vượng (East) chảy về phía Tây, và dòng người tị nạn kinh tế (West) chảy về phía Đông.

4. Quá khứ đóng vai trò gì trong việc định hình Trung Quốc hiện đại như được mô tả trong cuốn sách? Hãy xem xét các ví dụ như di sản của Thảm sát Nam Kinh, sự ngưỡng mộ đối với Tần Thủy Hoàng, sự phẫn nộ về việc "cướp bóc" ở Đôn Hoàng, và sự tấn công của Đảng Cộng sản vào văn hóa truyền thống.

Lịch sử đóng vai trò vô cùng quan trọng và nặng nề trong việc định hình Trung Quốc hiện đại. Quá khứ không chỉ là một chuỗi các sự kiện đã qua mà là một gánh nặng đè nén lên tâm trí mỗi người Trung Quốc, chi phối mọi hành động chính trị, xã hội, và kinh tế của đất nước,.

Cuộc đấu tranh hiện đại của Trung Quốc có thể được tóm tắt là nỗ lực xóa bỏ sự sỉ nhục của quá khứ và phá vỡ chu kỳ lịch sử chuyên chế kéo dài hai nghìn năm,,.

Dưới đây là vai trò của quá khứ thông qua các ví dụ cụ thể được đề cập:

---

1. Di sản của Thảm sát Nam Kinh và Chủ nghĩa Dân tộc Bài Nhật

Sự sỉ nhục từ các cường quốc nước ngoài và sự tàn bạo dưới tay Nhật Bản đã tạo ra một nỗi ám ảnh sâu sắc trong tâm trí người Trung Quốc về nhu cầu trở nên hùng mạnh,.

• Vết thương còn nhức nhối: Thảm sát Nam Kinh vào tháng 12 năm 1937, khi quân đội Nhật Bản tiến hành bảy tuần lễ giết chóc, tra tấn và hãm hiếp, với con số 300.000 nạn nhân được khắc tại Đài tưởng niệm, vẫn là một vết thương lớn đối với toàn thể người dân Trung Quốc,.
• Nỗi ám ảnh về sức mạnh: Nỗi ám ảnh muốn trở nên hùng mạnh của Trung Quốc bắt nguồn từ những sự kiện như Nam Kinh. Người dân Trung Quốc tin rằng đất nước cần lớn mạnh để "điều này không bao giờ xảy ra nữa".
• Tính chính danh của Đảng: Sự phẫn nộ vẫn còn tồn tại vì người Trung Quốc không tin rằng Nhật Bản đã xin lỗi đầy đủ (ví dụ: việc các chính trị gia cấp cao Nhật Bản đến thăm Đền Yasukuni). Đảng Cộng sản (ĐCSTQ) đã khai thác triệt để ký ức này, sử dụng chủ nghĩa dân tộc bài Nhật dữ dội như một "chất keo tư tưởng" mới để gắn kết người dân. Bằng cách thổi phồng tội ác của Nhật Bản và hạ thấp tội ác của chính mình, ĐCSTQ chuyển hướng sự bất mãn về các vấn đề trong nước sang một kẻ thù bên ngoài.
• Nạn nhân và Quyền lực: Mặc dù Trung Quốc đang trên bờ vực trở thành một cường quốc về kinh tế và ngoại giao, họ vẫn có xu hướng suy nghĩ và nói năng như một nạn nhân.

2. Sự ngưỡng mộ đối với Tần Thủy Hoàng và Hệ thống Chính trị Hiện đại

Tần Thủy Hoàng, vị Hoàng đế đầu tiên của Trung Hoa (thống nhất năm 221 TCN), được ca ngợi vì đã tạo ra một quốc gia, nhưng di sản của ông là nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự chuyên chế không bị kiểm soát của hệ thống chính trị hiện đại,,.

• Nhu cầu Thống nhất (Tiền lệ Chính trị): Tần Thủy Hoàng đã đặt ra một tiền lệ quan trọng vẫn tồn tại đến ngày nay: Trung Quốc phải thống nhất. Yêu cầu duy trì sự thống nhất này đã loại trừ mọi ràng buộc đối với quyền lực của người cai trị,.
• Hệ thống Chính quyền: Ông đã thống nhất các quốc gia thông qua bạo lực và áp dụng học thuyết Pháp gia (Legalism). Hệ thống chính trị độc đảng kiểu Stalin hiện tại mà ĐCSTQ áp dụng vẫn có thể được Tần Thủy Hoàng nhận ra. Sự chuyên chế liên tục này, kéo dài hai nghìn năm, khiến đất nước khó có khả năng thực hiện cải cách,,.
• Kiểm soát Tư tưởng: Tần Thủy Hoàng đã đốt sách và giết các học giả, thiết lập tiền lệ về cách đối phó với những người thách thức quyền lực của người cai trị, một thái độ đối với sự bất đồng chính kiến vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.

3. Sự phẫn nộ về việc "Cướp bóc" ở Đôn Hoàng

Việc các nhà khảo cổ học phương Tây lấy đi các hiện vật văn hóa quan trọng tại Hang động Ngàn Phật ở Đôn Hoàng vào đầu thế kỷ 20 là một ví dụ khác về sự sỉ nhục, thúc đẩy giới trẻ Trung Quốc tái tạo đất nước,.

• Sự bất lực của triều đình: Khi các nhà khảo cổ học như Aurel Stein cướp đi hàng loạt bản thảo cổ quý giá từ Hang Thư Viện, chính quyền Trung Quốc (vào thời điểm đất nước đang tan rã) đã bất lực trong việc ngăn chặn họ,,.
• Khơi dậy Chủ nghĩa Dân tộc: Hành động này đã làm bùng lên sự phẫn nộ của giới trẻ thành thị, góp phần thúc đẩy họ củng cố đất nước.
• Bi kịch kép: Những thanh niên yêu nước này cuối cùng đã tìm đến ĐCSTQ, nhưng ironie là Mao Trạch Đông đã không cứu vãn quá khứ mà còn phá hủy nó trong Cách mạng Văn hóa.
• Hiện tại và Tôn trọng: Ngày nay, khi du khách tham quan Đôn Hoàng, câu chuyện về những "tên cướp" Stein, Pelliot... vẫn được kể. Sự phẫn nộ này gắn liền với khát khao của người Trung Quốc hiện đại là được thế giới tôn trọng, một khát khao bị từ chối trong "thế kỷ sỉ nhục" (bắt đầu từ Chiến tranh Nha phiến 1839),.

4. Sự tấn công của Đảng Cộng sản vào Văn hóa Truyền thống

Đảng Cộng sản đã có một cách tiếp cận mang tính cách mạng đối với quá khứ, coi văn hóa truyền thống là thứ cản trở sự tiến bộ.

• Phá bỏ hệ tư tưởng: ĐCSTQ coi các triết lý truyền thống của Trung Quốc, đặc biệt là Nho giáo (vốn quá bám rễ vào quá khứ và sự lặp lại), là trở ngại, và đã phát động một cuộc tấn công toàn diện vào văn hóa,. Sau năm 1949, Đảng thành công trong việc định hình lại "tâm hồn Trung Quốc".
• Tạo ra khoảng trống: Hành động phá bỏ chủ nghĩa Cộng sản chính thống và đạo đức Cộng sản sau cái chết của Mao đã tạo ra một khoảng trống đạo đức,. Sự xáo trộn tâm lý này khiến nhiều người trẻ thấy mình "lạc lối" (mishi le).
• Giải phóng và Hiện đại hóa: Tuy nhiên, cuộc tấn công vào Nho giáo đã vô tình đóng vai trò như một "Cuộc Cải cách và Khai sáng" cho Trung Quốc. Bằng cách phá bỏ các ràng buộc truyền thống và đạo đức, nó đã giải phóng xã hội để theo đuổi sự giàu có và phát triển một cách mù quáng,,. Điều này cho phép Trung Quốc trở thành một cái nôi của tư duy khoa học và chủ nghĩa cá nhân năng động.
• Tìm kiếm bản sắc: Trong những năm gần đây, giữa sự xâm chiếm của chủ nghĩa vật chất, nhiều người dân thành thị đang cố gắng khám phá lại những "kho báu" văn hóa truyền thống, hy vọng tìm ra "cách tiếp cận Trung Quốc" để cân bằng giữa truyền thống và hiện đại, trước khi bản sắc Trung Hoa bị phá hủy hoàn toàn,,. Giới trẻ bối rối này đang đấu tranh để xác định "việc trở thành người Trung Quốc về mặt hiện sinh" là gì.

5. Diệp Sa mô tả một "khoảng trống đạo đức" ở Trung Quốc. Hãy thảo luận về cách "khoảng trống" này được thể hiện và được lấp đầy bởi các lực lượng khác nhau dọc theo Quốc lộ 312, bao gồm chủ nghĩa tiêu dùng (Thượng Hải, Amway), tôn giáo (nhà thờ ở Thiểm Tây), và sự theo đuổi sự tồn tại đơn thuần.

Diệp Sa (Ye Sha), người dẫn chương trình phát thanh qua điện thoại nổi tiếng ở Thượng Hải, đã mô tả một **"khoảng trốngDiệp Sa (Ye Sha), người dẫn chương trình phát thanh qua điện thoại nổi tiếng ở Thượng Hải, đã mô tả một "khoảng trống đạo đức" (moral vacuum) đang ngự trị trong tâm trí nhiều người dân Trung Quốc hiện đại, đặc biệt là giới trẻ. "Khoảng trống" này phát sinh từ sự sụp đổ của cả đạo đức Nho giáo và Chủ nghĩa Cộng sản chính thống.

Khoảng trống này được thể hiện rõ rệt thông qua sự bối rối và "lạc lối" (mishi le) của giới trẻ thành thị, những người không còn biết đâu là đúng, đâu là sai vì không có khuôn khổ luân lý. Thay vì sự ràng buộc của các nghĩa vụ xã hội truyền thống, giới trẻ đang chìm đắm trong sự cô lập của chủ nghĩa cá nhân.

Dọc theo Quốc lộ 312, "khoảng trống đạo đức" này được lấp đầy hoặc thể hiện qua các lực lượng và mục tiêu khác nhau, phản ánh sự phức tạp của Trung Quốc hiện đại:

1. Chủ nghĩa Tiêu dùng và Chủ nghĩa Vật chất (Thượng Hải, Amway)

Tại các thành phố lớn ở phía Đông như Thượng Hải, chủ nghĩa tư bản công nghiệp thô sơ đã thay thế hệ tư tưởng cũ, dẫn đến một cơn sốt tiêu dùng và chủ nghĩa vật chất tràn lan.

• Chủ nghĩa "Cái gì cũng được" (Anything Goes): Sự nới lỏng kiểm soát của chính phủ sau năm 1989 đã tạo ra một thỏa thuận ngầm: tránh xa chính trị, và người dân có thể theo đuổi bất cứ điều gì họ muốn trong cuộc sống cá nhân. Ye Sha nhận thấy rằng đối với nhiều người ở thành phố, đạo đức—nhận thức về đúng sai—không còn quan trọng nữa, và nếu không có luật nào cấm, thì mọi chuyện đều ổn.
• Tiền bạc làm hư hỏng con người: Tài xế xe tải Lưu Cường (Liu Qiang), khi lái xe qua sa mạc Gobi, đã than thở rằng sự năng động và tự do hơn đã thay đổi tính cách con người theo hướng tiêu cực, rằng "tiền bạc đã khiến ai cũng hư hỏng". Ông dùng cụm từ tiếng Trung minh họa cho "người ta ăn thịt người" (ren chi ren).
• Giấc mơ Trung Hoa mới (Amway): Ở miền Tây xa xôi như Trương Dịch, một thị trấn ốc đảo Gobi, "khoảng trống đạo đức" và khát vọng kiếm tiền được lấp đầy bằng những lời hứa hẹn của chủ nghĩa tiêu dùng dưới hình thức bán hàng trực tiếp (Amway). Đại diện Amway địa phương đã thuyết trình về Giấc mơ Trung Hoa (Chinese Dream), khẳng định rằng mọi người "cũng có thể thành công, cũng có thể được trao quyền, cũng có thể có xe, có căn hộ, và được tôn trọng". Đối với những người như Lý Tài Kim (Li Caijin), ước mơ này gần như mang tính tôn giáo, khi ông tin rằng Amway sẽ đạt đến "vinh quang thực sự... ở nội địa Trung Quốc, ở những nơi như Trương Dịch. Đây mới là thị trường". Trong các cuộc họp Amway, những người tham dự hô vang "Dui! Dui! [Vâng! Vâng!]—Amen!"—cho thấy việc theo đuổi sự thịnh vượng cá nhân đã trở thành một hệ thống niềm tin thay thế.

2. Tôn giáo (Nhà thờ ở Thiểm Tây và Phật giáo Tây Tạng)

Sự sụp đổ của hệ tư tưởng Cộng sản đã để lại một khoảng trống tâm linh, dẫn đến sự phục hưng của các hoạt động tôn giáo. Tôn giáo cung cấp một khung khổ luân lý đã bị mất đi.

• Sự trỗi dậy của Cơ đốc giáo: Ở vùng nông thôn Thiểm Tây, dọc Quốc lộ 312, có nhiều nhà thờ Tin Lành đơn sơ. Chúa Kitô đang ban cho họ một điều gì đó khác ngoài Quốc lộ 312 để họ đặt niềm hy vọng vào đó. Trong các nhà thờ này, những câu chuyện về sự bắt bớ trong thời Mao đã nhường chỗ cho sự phục sinh của đức tin. Bên trong nhà thờ ở Shuangzhao, chữ Hán "Ái" (Ai), nghĩa là "tình yêu," được viết bằng màu đỏ tươi, nổi bật như một trọng tâm mới. Tín đồ Cơ đốc giáo được mô tả là có "sự thuần khiết và mãnh liệt" và tin vào đức tin này như là vấn đề của trái tim, không bị gánh nặng bởi lịch sử phức tạp như ở phương Tây.
• Phật giáo và Đạo giáo: Ngay cả các tôn giáo truyền thống cũng đang hồi sinh, mặc dù chúng phải đối mặt với thực tế hiện đại. Tại Hoa Sơn, một ngọn núi linh thiêng của Đạo giáo, nghệ sĩ Trịnh Liên Kiệt (Zheng Lianjie) tìm đến một ẩn sĩ Đạo giáo để "tìm lại chính mình" và kết nối lại với "một điều gì đó" sau "cái chết của chủ nghĩa anh hùng" và sự loại bỏ mọi thứ ngoại trừ việc kiếm tiền. Ẩn sĩ Đạo giáo Thạch (Hermit Shi) thừa nhận rằng người Trung Quốc hiện đại "khao khát một lối sống hiện đại, nhưng lại đánh mất cội nguồn", khi họ chạy theo tiền bạc. Sự hồi sinh tôn giáo này là một nỗ lực để lấp đầy khoảng trống đạo đức bằng các giá trị tâm linh thay thế.

3. Sự theo đuổi Sự tồn tại đơn thuần (Sinh tồn)

Đối với hàng trăm triệu người ở nông thôn và nội địa, khoảng trống đạo đức được thay thế bằng nhu cầu sinh tồn cơ bản và hy vọng về sự cải thiện khiêm tốn.

• Tình thế tiến thoái lưỡng nan của nông thôn: Ở các tỉnh nghèo khó như An Huy và Thiểm Tây, cuộc sống vẫn là "sự theo đuổi sinh tồn". Người nông dân phải đối mặt với việc các trợ cấp của chính phủ cho giáo dục và chăm sóc sức khỏe đã bị cắt giảm gần như hoàn toàn. Điều này tạo ra hàng chục nghìn vụ bất ổn.
• Lối thoát duy nhất: Đối với người dân nông thôn, việc thoát ly, di chuyển dọc theo Quốc lộ 312 đến các thành phố ven biển để tìm việc làm, là "phương tiện thực sự để trao quyền và một nguồn hy vọng". Mặc dù công việc khắc nghiệt (như trong tiểu thuyết của Dickens), nhưng nó tốt hơn "gấp triệu lần cuộc sống ở nông thôn". Sự thay đổi này cho thấy đối với tầng lớp nông dân, mọi nỗ lực kiếm tiền và di chuyển đều là để cải thiện cuộc sống, thay vì bị nghiền nát bởi lịch sử.
• Hệ quả tàn khốc: Sự sụp đổ của các giá trị đạo đức và kinh tế đã dẫn đến những hiện tượng như mại dâm ở các thị trấn ven đường như Tín Dương. Mại dâm trỗi dậy do sự sụp đổ của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa và sự thiếu việc làm, cung cấp thu nhập đáng kể cho những phụ nữ không có giáo dục. Trong những câu chuyện cá nhân như của Ngô Yến (Wu Yan), mặc dù các lý do kinh tế là rõ ràng, nhưng các tác giả lưu ý rằng không phải mọi hành động đều chỉ do kinh tế thúc đẩy; người Trung Quốc cũng có những lý do tâm lý phức tạp.

Tóm lại, "khoảng trống đạo đức" do Diệp Sa mô tả là một vấn đề trung tâm của Trung Quốc hiện đại. Khi hệ tư tưởng nhà nước và Nho giáo sụp đổ, người Trung Quốc đã tìm kiếm ý nghĩa và mục đích ở khắp mọi nơi—từ những lời hứa hẹn giàu có cá nhân của Amway ở sa mạc Gobi, đến sự nương tựa tâm linh của Cơ đốc giáo ở Thiểm Tây, và chỉ đơn thuần là cuộc đấu tranh sinh tồn để kiếm được khoản thu nhập tốt hơn ở Thượng Hải.

Đọc sạc Online