.gif)
.jpg)
Podcast
Tài liệu này tổng
hợp các ý tưởng cốt lõi từ các trích đoạn của cuốn sách "Đừng Chỉnh Sửa
Mình", tập trung vào triết lý của tác giả Anthony De Mello. Luận điểm
trung tâm cho rằng nỗi bất hạnh của con người không xuất phát từ khiếm khuyết
cá nhân cần được "sửa chữa", mà từ sự lập trình sâu sắc của xã hội,
văn hóa và tôn giáo. Sự lập trình này gieo vào tâm trí chúng ta những niềm tin
sai lầm, đặc biệt là niềm tin rằng hạnh phúc phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài
như thành công, sự chấp thuận, hay các mối quan hệ.
Những niềm tin này
dẫn đến "chấp trước" (attachments) — những trạng thái cảm xúc gây ra
sự bám víu và tạo ra một vòng luẩn quẩn của lo lắng, sợ hãi và thất vọng. Nỗ
lực tự cải thiện thông thường thường phản tác dụng, vì chúng xuất phát từ cùng
một lập trình sai lầm và chỉ dẫn đến sự kìm nén thay vì thay đổi thực sự từ bên
trong.
Giải pháp duy nhất
được đưa ra là nhận thức (awareness). Đây không phải là một nỗ lực hay
kỹ thuật, mà là một trạng thái quan sát không phán xét những gì đang diễn ra
bên trong và xung quanh chúng ta. Thông qua nhận thức, những ảo tưởng và niềm
tin sai lầm tự tan biến, giải phóng con người khỏi sự kìm kẹp của chấp trước.
Điều này cho phép chúng ta khám phá lại trạng thái tự nhiên của mình: hạnh phúc
vô điều kiện, tình yêu thương và tự do. Tóm lại, sự cứu rỗi không nằm ở việc
thay đổi bản thân, mà ở việc thấu hiểu bản thân thông qua nhận thức tỉnh táo.
I.
Nguồn gốc của Bất hạnh: Lập trình Xã hội và Niềm tin Sai lầm
Luận điểm nền tảng
của tài liệu là con người được lập trình để trở nên bất hạnh. Nguồn gốc của đau
khổ không nằm ở thực tại khách quan mà ở trong chính tâm trí bị điều kiện hóa
của chúng ta.
A. Lập trình để
Bất hạnh
Xã hội, văn hóa và
tôn giáo đã khắc sâu vào chúng ta một hệ thống niềm tin rằng hạnh phúc là thứ
phải đạt được thông qua các điều kiện bên ngoài.
- Lập trình Văn
hóa:
Chúng ta được dạy rằng để hạnh phúc, chúng ta cần những thứ như tiền bạc,
quyền lực, thành công, danh tiếng, tình yêu, hoặc tâm linh.
- Hậu quả của Lập
trình:
Sự lập trình này tạo ra một "máy tính" trong đầu, liên tục đưa
ra các yêu cầu về cách thế giới và mọi người nên vận hành. Khi những yêu cầu
này không được đáp ứng, máy tính sẽ tạo ra các cảm xúc tiêu cực như thất vọng,
tức giận, lo lắng, khiến chúng ta đau khổ.
Bạn có bao giờ
nghĩ rằng xã hội đã lập trình sẵn cho bạn sự bất hạnh, và vì vậy, dù bạn có làm
gì để hạnh phúc, bạn cũng sẽ thất bại? Hầu hết mọi người đều bị tẩy não đến mức
không nhận ra mình bất hạnh đến mức nào.
B. Nhiễm độc Chấp
trước (Attachments)
Chấp trước là hệ
quả trực tiếp của lập trình xã hội. Chúng là trạng thái cảm xúc bám víu, được
thúc đẩy bởi niềm tin sai lầm rằng nếu không có một người hay một vật cụ thể,
ta không thể hạnh phúc.
- Cơ chế hình thành: Một đối tượng
mang lại khoái cảm, dẫn đến mong muốn lặp lại trải nghiệm đó, và cuối cùng
là niềm tin sai lầm rằng hạnh phúc phụ thuộc vào đối tượng đó.
- Bản chất của
Chấp trước:
Mọi chấp trước đều có hai mặt:
1.
Mặt Tích cực: Sự phấn khích và hồi hộp khi có được đối
tượng.
2.
Mặt Tiêu cực: Sự đe dọa, lo lắng và căng thẳng thường
trực vì sợ mất đi đối tượng đó.
- Hệ quả: Chấp trước
là gốc rễ của hầu hết mọi cảm xúc tiêu cực: sợ hãi (vì có thể mất), ghen tị
(vì người khác có thể lấy mất), và tức giận (khi bị cản trở). Nó làm cho
con người dễ bị tổn thương trước những rối loạn cảm xúc và phá vỡ sự bình
yên.
C. Những Niềm tin
Sai lầm Cốt lõi
Sự bất hạnh được
duy trì bởi một loạt các niềm tin sai lầm đã được lập trình sẵn trong tâm trí.
Việc nhận ra và từ bỏ những niềm tin này là bước đầu tiên để thức tỉnh.
- Niềm tin 1: Hạnh
phúc phụ thuộc vào những gì ta bám víu.
- Sự thật: Con người
luôn có đủ mọi thứ cần thiết để hạnh phúc trong khoảnh khắc hiện tại. Bất
hạnh nảy sinh do tập trung vào những gì không có thay vì những gì đang
có.
- Niềm tin 2: Hạnh
phúc nằm ở tương lai.
- Sự thật: Hạnh phúc
đã có sẵn ở đây và ngay bây giờ, nhưng bị che khuất bởi những niềm tin
sai lầm và nhận thức méo mó.
- Niềm tin 3: Hạnh
phúc sẽ đến nếu ta thay đổi hoàn cảnh và những người xung quanh.
- Sự thật: Yếu tố quyết
định hạnh phúc hay bất hạnh không phải là thế giới bên ngoài mà là những
suy nghĩ trong đầu.
- Niềm tin 4: Nếu
mọi mong muốn được thỏa mãn, ta sẽ hạnh phúc.
- Sự thật: Chính những
ham muốn và ràng buộc này gây ra căng thẳng và lo lắng. Việc thỏa mãn
chúng chỉ mang lại khoái cảm nhất thời, không phải hạnh phúc.
II.
Sự Vô ích của Việc Tự Cải thiện
Một trong những ý
tưởng mang tính cách mạng nhất trong tài liệu là sự phê phán đối với các phương
pháp tự cải thiện truyền thống, cho rằng chúng thường làm vấn đề trở nên tồi tệ
hơn.
A. Nỗ lực Phản
tác dụng
Hầu hết mọi người
cố gắng sửa chữa những điều mà họ không thực sự hiểu. Nỗ lực, ý chí, kỹ thuật
và kỷ luật không dẫn đến sự thay đổi bên trong thực sự.
- Kết quả của Nỗ
lực:
Trong trường hợp tốt nhất, nỗ lực chỉ dẫn đến sự kìm nén và che đậy gốc rễ
vấn đề. Nó có thể thay đổi hành vi bên ngoài nhưng không thay đổi con người
bên trong.
- So sánh với Lửa: Cố gắng sửa
chữa bản thân bằng nỗ lực giống như "dùng lửa để dập tắt lửa".
Bạn chẳng cần phải
làm gì cả. Thực ra, bạn càng làm, mọi chuyện càng tệ hơn. Tất cả những gì bạn
cần làm là hiểu.
B. Cảm xúc Thế
gian và Cảm xúc Tâm hồn
Tài liệu phân biệt
rõ ràng hai loại cảm xúc, cho thấy sự theo đuổi của xã hội thường hướng đến
những cảm xúc trống rỗng.
|
Cảm xúc Thế gian
(Tự tôn) |
Cảm xúc Tâm hồn
(Tự hoàn thiện) |
|
Cảm giác khi
được khen ngợi, công nhận, tán thưởng. |
Cảm giác khi
ngắm hoàng hôn, đọc một cuốn sách hay. |
|
Cảm giác khi
thành công, chiến thắng, đạt được mục tiêu. |
Cảm giác khi
thực sự tận hưởng công việc đang làm. |
|
Cảm giác khi có
quyền lực, nổi tiếng, được ngưỡng mộ. |
Cảm giác gần
gũi, đồng hành cùng bạn bè. |
Những cảm xúc thế gian được xã hội tạo ra để khiến
con người trở nên năng suất và dễ kiểm soát. Chúng tạo ra sự phấn khích nhưng
cuối cùng dẫn đến sự trống rỗng, trái
ngược với sự nuôi dưỡng và hạnh phúc thực sự đến từ các cảm xúc tâm hồn.
III.
Giải pháp Tối thượng: Ân sủng mang tên Nhận thức
Thay vì nỗ lực
thay đổi, con đường duy nhất dẫn đến tự do và hạnh phúc là thông qua một ân
sủng được gọi là nhận thức.
A. Định nghĩa
Nhận thức
Nhận thức là sự
quan sát, nhìn thấy và thấu hiểu những gì đang diễn ra bên trong (suy nghĩ, cảm
xúc, phản ứng) và bên ngoài mà không có bất kỳ sự phán xét, lên án hay mong
muốn thay đổi nào.
- Nguyên tắc cốt
lõi:
"Những gì bạn nhận thức được, bạn kiểm soát được. Những gì bạn không
nhận thức được, bạn kiểm soát được." Khi một người nhận thức được cơn
giận của mình, họ được tự do khỏi nó, dù cơn giận vẫn còn đó.
- Không phải là
Kỹ thuật:
Nhận thức không phải là một kỹ thuật được lập trình mà là một niềm vui
khám phá, giống như một đứa trẻ tò mò về thế giới.
Nếu bạn chỉ cần
bật ánh sáng của nhận thức và quan sát bản thân cùng mọi thứ xung quanh suốt cả
ngày... bạn sẽ trải nghiệm đủ loại thay đổi kỳ diệu trong chính mình.
B. Bốn Bước để Tự
do khỏi Cảm xúc Tiêu cực
Tài liệu đề xuất
một quy trình bốn bước để đối phó với cảm xúc tiêu cực thông qua nhận thức.
1.
Tiếp xúc với Cảm xúc Tiêu cực: Nhận diện những
cảm xúc tiêu cực mà bạn thường không nhận ra, như sự u ám, tự ghét, tội lỗi,
hay lo lắng.
2.
Hiểu rằng Cảm xúc ở trong Bạn: Nhận ra rằng cảm
xúc đó nằm trong bạn, do sự lập trình của bạn gây ra, chứ không phải do thực tế
bên ngoài.
3.
Không đồng nhất với Cảm xúc: Đừng nói
"Tôi bị trầm cảm", mà hãy nói "Có trải nghiệm trầm cảm ở
đó". Cảm xúc không phải là bản chất của "cái tôi" quan sát.
4.
Để nó Tự nhiên Thay đổi: Quan sát cảm xúc
mà không can thiệp, để nó tự đến và đi. Sự thay đổi thực sự sẽ đến từ thực tại,
không phải từ nỗ lực của bản ngã.
IV.
Bản chất của Cái "Tôi" và Sự Tự do
Việc hiểu
"Tôi là ai?" là câu hỏi nền tảng. Hầu hết đau khổ xuất phát từ việc
đồng nhất bản thân với những thứ không phải là bản chất thực sự của chúng ta.
A. "Cái
Tôi" Quan sát "cái tôi"
Có một sự phân
biệt quan trọng giữa:
- "Cái
tôi" (me):
Phần luôn thay đổi, bao gồm suy nghĩ, cơ thể, tên tuổi, sự nghiệp, niềm
tin, và các nhãn mác (Công giáo, doanh nhân, kẻ thất bại). Đây là nơi đau
khổ tồn tại.
- "Cái
Tôi" (I):
Người quan sát, cái không thay đổi. Đây là bản chất thực sự.
Khi một người đồng
nhất "Cái Tôi" (người quan sát) với "cái tôi" (nhãn mác,
cảm xúc), đau khổ bắt đầu. Tự do xuất hiện khi sự đồng nhất này chấm dứt.
Mọi đau khổ của
tôi đều do tôi đồng nhất mình với một thứ gì đó, dù thứ đó ở bên trong tôi hay
bên ngoài tôi.
B. Vượt lên trên
Nhãn mác và Khái niệm
Con người thường
phản ứng với các nhãn mác và khái niệm thay vì thực tế. Tên gọi
"Chúa" cũng có thể trở thành rào cản cuối cùng để trải nghiệm Chúa.
Sự thật chỉ có thể được trải nghiệm trực tiếp, không thể bị đóng khung trong
ngôn từ hay khái niệm. Bước đi một mình, từ bỏ mọi công thức và dám tự mình
nhìn nhận mọi việc là con đường dẫn đến sự thật.
V.
Tình yêu, Hạnh phúc và Sự Thức tỉnh
Mục tiêu cuối cùng
của hành trình tâm linh này là đạt đến một trạng thái tồn tại được đặc trưng
bởi tình yêu, hạnh phúc và sự tự do.
A. Tình yêu Đích
thực
- Định nghĩa: Tình yêu
không phải là sự ràng buộc mà là sự nhạy cảm trọn vẹn với mọi khía cạnh của
thực tại. Nó không loại trừ bất cứ ai hay bất cứ điều gì. Tình yêu đòi hỏi
sự sáng suốt, trong khi chấp trước làm con người trở nên mù quáng.
- Hành động yêu
thương cao đẹp nhất: Không phải là hành động phục vụ mà là hành động
chiêm nghiệm, nhìn thấy vẻ đẹp và lòng tốt bên trong người khác một cách
rõ ràng, không bị định kiến che mờ.
B. Hạnh phúc Đích
thực
- Trạng thái Tự
nhiên:
Hạnh phúc là trạng thái tự nhiên của chúng ta, giống như ở trẻ nhỏ. Nó
không có nguyên nhân và không thể đạt được, vì chúng ta đã có nó rồi.
- Cách Tìm lại: Để trải
nghiệm hạnh phúc, chúng ta không cần thêm bất cứ điều gì mà phải buông bỏ
những ảo tưởng và chấp trước đang che khuất nó.
Bạn không cần phải
làm gì để có được hạnh phúc, bởi vì hạnh phúc không thể đạt được. Tại sao? Bởi
vì bạn đã có nó rồi.
C. Khổ đau như
một Chất xúc tác
Khổ đau không phải
là kẻ thù mà là một dấu hiệu, một lời kêu gọi thức tỉnh.
- Dấu hiệu của
Giấc ngủ:
Nếu bạn đau khổ, nghĩa là bạn đang ngủ quên và đang xung đột với thực tại.
Đau khổ chỉ ra rằng có một niềm tin sai lầm ở đâu đó cần được nhận ra.
- Cơ hội để Trưởng
thành:
Những trải nghiệm đau thương, chứ không phải những trải nghiệm thú vị, mới
là thứ dẫn đến sự trưởng thành. Mỗi biến cố đau thương đều chứa đựng một hạt
giống của sự phát triển và giải thoát.
Để đạt được trạng
thái tự do này, cần có một nhận thức không ngừng, lòng kiên nhẫn, và sự phát
triển sở thích đối với những điều tốt đẹp trong cuộc sống (công việc yêu thích,
thiên nhiên, tình bạn không ràng buộc) để chống lại cơn thèm thuốc của sự lệ
thuộc cảm xúc. Quá trình này sẽ dẫn đến một sự thay đổi sâu sắc trong chất
lượng cuộc sống.
1. Quan điểm
trung tâm của Anthony De Mello về hạnh phúc, đau khổ và sự thức tỉnh là gì?
Quan điểm trung tâm của Anthony De Mello về hạnh phúc, đau
khổ và sự thức tỉnh xoay quanh ý tưởng rằng hạnh phúc là trạng thái tự nhiên
đã có sẵn trong chúng ta, nhưng đã bị che khuất bởi những niềm tin sai
lầm và sự ràng buộc (chấp trước) do xã hội lập trình, và sự thức tỉnh
(nhận thức) là ân sủng duy nhất cần thiết để giải phóng chúng ta khỏi những
điều đó.
Dưới đây là tổng hợp chi tiết quan điểm của ông từ các
nguồn:
1. Về Hạnh
phúc (Hạnh phúc)
Hạnh phúc được De Mello mô tả là trạng thái tự nhiên
của con người, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, cho đến khi chúng bị xã hội và văn hóa
làm ô nhiễm.
- Bản chất của Hạnh phúc: Hạnh phúc đích thực không thể đạt được vì chúng ta đã
có nó rồi. Nó không có nguyên nhân. Chúng ta hạnh phúc mà không cần lý do.
Hạnh phúc không phải là một thành tựu; nó là một ân sủng được gọi là nhận
thức, sự nhìn thấy và sự thấu hiểu.
- Niềm tin sai lầm cản trở Hạnh phúc: Con người bị lập trình để tin rằng họ sẽ không hạnh
phúc nếu thiếu một số người, vật chất (tiền bạc, quyền lực, danh tiếng)
hoặc điều kiện nhất định. Đây là những "niềm tin sai lầm" phổ
biến, nhưng chúng khiến chúng ta bất hạnh. Hạnh phúc cũng không nằm ở việc
thay đổi hoàn cảnh hoặc người xung quanh.
- Sự ràng buộc (Chấp trước): Việc gắn chặt hạnh phúc với người hoặc vật bên ngoài
dẫn đến sự ràng buộc (chấp trước). Sự ràng buộc này là "một
cơn ác mộng" mang lại sự phấn khích tạm thời, nhưng mặt khác lại gây
ra lo lắng, bất an, sợ hãi và bất hạnh.
- Con đường đến Hạnh phúc: Để thực sự hạnh phúc, điều duy nhất cần làm là thoát
khỏi những ràng buộc và loại bỏ những ý tưởng sai lầm. Khi những ràng
buộc này tan biến, người ta sẽ trải nghiệm trạng thái hạnh phúc và bình an
vĩnh cửu.
2. Về Đau
khổ (Đau khổ)
Anthony De Mello khẳng định rằng đau khổ là một dấu hiệu rõ
ràng cho thấy một người đang "ngủ quên" hoặc đang sống trong ảo
tưởng.
- Nguyên nhân của Đau khổ: Đau khổ xảy ra khi bạn xung đột với thực tại.
Khi ảo tưởng, lời nói dối, hoặc sự lập trình sai lầm trong tâm trí bạn
xung đột với chân lý, bạn sẽ chịu đau khổ. Gốc rễ của đau khổ là sự ràng
buộc và ham muốn.
- Đau khổ là kết quả của sự lập trình: Chúng ta đã được huấn luyện để tự làm mình khó chịu
(gây ra đau khổ cho chính mình). Sự lo lắng, sợ hãi, ghen tị và tức giận
đều là những cảm xúc tiêu cực đến từ việc sợ mất đi đối tượng của sự ràng
buộc.
- Mặt tích cực của Đau khổ: Mặc dù đau khổ là dấu hiệu của sự ngủ quên, nhưng nó
lại là con đường dẫn đến sự trưởng thành. Những trải nghiệm thú vị không
dẫn đến sự trưởng thành, nhưng những trải nghiệm đau thương thì có.
Mỗi biến cố đau thương đều chứa đựng một hạt giống của sự trưởng thành và
giải thoát.
3. Về Sự
Thức tỉnh và Nhận thức (Sự thức tỉnh/Nhận thức)
Sự thức tỉnh tâm linh là trọng tâm trong triết lý của De
Mello. Ông cho rằng tâm linh nghĩa là thức tỉnh.
- Vai trò tối cao của Nhận thức: Việc khám phá chân lý có thể đơn giản, chỉ đòi hỏi nhận
thức cơ bản về những gì đang diễn ra bên trong chúng ta. De Mello nhấn
mạnh rằng điều duy nhất bạn cần làm để thay đổi bản thân là tỉnh thức
và quan sát. Khi bạn nhận thức được điều gì, bạn sẽ kiểm soát được nó;
nếu bạn không nhận thức được, bạn sẽ bị nó kiểm soát và trở thành nô lệ
của nó.
- Nhận thức dẫn đến Thay đổi: Thay vì cố gắng sửa chữa bản thân (điều mà ông cảnh
báo là sẽ chỉ khiến mọi việc tồi tệ hơn), người ta nên quan sát.
Nếu bạn hiểu (thấu hiểu) những điều bạn đang cố gắng sửa chữa, chúng sẽ tự
thay đổi. Nhận thức không phán xét sẽ chữa lành, thay đổi và giúp người ta
trưởng thành.
- Cơ chế Thức tỉnh:
Nhận thức sẽ giải phóng thực tại để thay đổi bạn. Sự thức tỉnh không phải
là một nỗ lực hay kỹ thuật; đó là niềm vui và là một hành động không cần
nỗ lực. Nó liên quan đến việc buông bỏ những điều đã học và những niềm tin
sai lầm.
- Nhận thức về bản thân: Để thức tỉnh, bạn cần hiểu bạn là ai (hoặc bạn không
phải là gì). Đau khổ xảy ra khi bạn đồng nhất mình với những nhãn
mác (tên tuổi, sự nghiệp, thành công, tôn giáo, hay cảm xúc tiêu cực).
Nhận thức giúp bạn thấy rằng cảm xúc tiêu cực nằm trong bạn, chứ không
phải trong thực tế, và bạn không nên định nghĩa bản chất của mình theo cảm
xúc đó.
Tóm lại, thông điệp trung tâm là: Ngừng sửa chữa bản thân
và ngừng theo đuổi hạnh phúc bên ngoài. Thay vào đó, hãy phát triển nhận thức
không ngừng về những lập trình, niềm tin sai lầm và sự ràng buộc bên trong, bởi
vì nhận thức sẽ mang lại ân sủng của sự chuyển hóa, tự do và niềm vui.
2. Phân
tích khái niệm "lập trình xã hội" như Anthony De Mello mô tả. Lập
trình này tạo ra các chấp trước như thế nào, và tác giả đề xuất những bước đi
cụ thể hoặc thay đổi quan điểm nào để "giải lập trình" bản thân và
tìm thấy tự do?
Khái niệm "lập trình xã hội" là nền tảng trong triết lý của Anthony De Mello, giải
thích tại sao con người lại đau khổ và cảm thấy bất mãn dù bản chất của họ là
hạnh phúc. De Mello mô tả quá trình này như một sự "tẩy não" sâu sắc,
khắc sâu vào tâm trí con người những ý tưởng sai lầm về hạnh phúc và sự thành
công.
Dưới đây là phân
tích về khái niệm lập trình xã hội, cách nó tạo ra các chấp trước, và các bước
giải lập trình để đạt được tự do.
1. Phân tích Khái
niệm "Lập trình Xã hội"
Anthony De Mello
mô tả lập trình xã hội như một quá trình phức tạp được thực hiện bởi nhiều tác
nhân, nhằm định hình thế giới quan và hệ thống nhu cầu của cá nhân, thường dẫn
đến sự bất hạnh.
Bản
chất và Tác nhân Lập trình:
- Tác nhân Lập trình: "Máy
tính" trong đầu bạn được cài đặt các lệnh vận hành bởi cha mẹ,
xã hội, văn hóa, tôn giáo và những trải nghiệm quá khứ.
- Mục tiêu của Lập trình: Xã hội và
văn hóa đã lập trình sẵn cho bạn sự bất hạnh. Lập trình
này dạy bạn tin rằng bạn sẽ không hạnh phúc nếu thiếu những người hoặc vật
chất nhất định.
- Niềm tin Sai lầm Cốt lõi: Lập trình
này dựa trên niềm tin sai lầm rằng hạnh phúc đến từ bên ngoài (tiền bạc,
quyền lực, thành công, sự công nhận, danh tiếng tốt, tình yêu, tình bạn,
tâm linh, hay Chúa).
- Sự Thao túng và Kiểm soát: Chương trình
lập trình tạo ra một loạt các yêu cầu về việc thế giới, bạn, và những điều
bạn nên mong muốn là gì. Nó liên tục nài nỉ rằng những nhu cầu của nó phải
được đáp ứng. Những cảm xúc trần tục (như tự tôn và tự quảng bá) được xã hội
tạo ra để giúp bạn trở nên năng suất và dễ kiểm soát.
- Hệ quả Tiêu cực: Nếu những
nhu cầu lập trình này không được đáp ứng, máy tính (tâm trí bị lập trình)
sẽ tạo ra những cảm xúc tiêu cực (thất vọng, tức giận, lo
lắng, căng thẳng) khiến bạn đau khổ, ngay cả khi đó không phải là lỗi của
bạn.
- Lập trình Chống lại Hoài nghi: Chúng ta thậm
chí còn bị lập trình để không nghi ngờ hay hoài nghi những
giả định đã được áp đặt bởi truyền thống, văn hóa, xã hội và tôn giáo. Nếu
không hạnh phúc, chúng ta được dạy để đổ lỗi cho chính mình,
thay vì đổ lỗi cho những lập trình sẵn có đó.
2. Lập trình tạo
ra Chấp trước như thế nào?
Lập trình xã hội
tạo ra các chấp trước (ràng buộc - attachments) bằng cách nhầm lẫn niềm vui nhất thời
với hạnh phúc đích thực, từ đó tạo ra sự phụ thuộc cảm xúc vào các yếu tố bên
ngoài.
1.
Nuốt chửng
Niềm tin Sai lầm: Khi một người nuốt chửng niềm tin do xã hội lập trình
rằng họ không thể hạnh phúc nếu thiếu X (người/vật), họ tự nhiên nảy sinh sự
gắn bó/chấp trước với X.
2.
Quá trình
Hình thành Chấp trước:
o Tiếp xúc với một
thứ mang lại niềm vui/kích thích (ví dụ: chiếc xe hơi, lời
khen).
o Khao khát níu giữ
nó và lặp lại cảm giác thỏa mãn.
o Tin chắc rằng nếu
thiếu nó, họ sẽ không hạnh phúc, vì họ đã đánh đồng niềm vui mà nó mang lại với
hạnh phúc.
3.
Hệ quả của
Chấp trước:
Sự chấp trước khiến cá nhân phải nỗ lực liên tục để có được, giữ chặt và chống
lại mọi khả năng mất đi đối tượng ràng buộc.
4.
Chấp trước
là "Ác mộng": Chấp trước là một "trạng thái cảm
xúc bám víu". Nó là một "cơn ác mộng" vì nó
mang lại sự phấn khích tạm thời, nhưng mặt khác lại đi kèm với nỗi lo lắng, bất
an, sợ hãi, ghen tị và bất hạnh vì sợ mất đối tượng ràng buộc.
5.
Sự Loại
trừ (Sự chai sạn): Sự chấp trước vào một người hay vật nào đó kéo theo sự
loại trừ tất yếu và vô cảm với phần còn lại của thế giới. Điều
này khiến người ta không thể nghe thấy "bản giao hưởng cuộc sống".
3. Các Bước đi và
Thay đổi Quan điểm để "Giải Lập trình" (Tìm thấy Tự do)
De Mello nhấn mạnh
rằng việc giải lập trình không phải là một nỗ lực để thay đổi bản thân mà là
một hành động nhận thức không cần nỗ lực.
A.
Thay đổi Quan điểm Cốt lõi (Triết lý Buông bỏ):
- Ngừng Sửa chữa Bản thân: Điều quan trọng
là ngừng cố gắng sửa chữa bản thân và ngừng can thiệp. Bạn
ổn mà. Nỗ lực không dẫn đến sự phát triển; nó chỉ kìm nén vấn đề.
- Mọi thứ đều Tốt đẹp: Hãy hiểu rằng,
dù mọi thứ có lộn xộn, mọi thứ đều ổn. Bạn đã hạnh phúc
và bình yên ngay lúc này, nhưng bạn không biết điều đó vì những niềm tin
sai lầm.
- Buông bỏ thay vì Thêm vào: Bạn không cần
phải làm gì để có được hạnh phúc vì bạn đã có nó rồi. Hạnh phúc không phải
là một thành tựu. Thay vào đó, bạn phải buông bỏ những ràng buộc
và ảo tưởng (quá trình "trừ đi").
B.
Bước đi Cụ thể: Thực hành Nhận thức (Awareness):
Công cụ duy nhất
để thoát khỏi lập trình và chấp trước là Nhận
thức (Awareness) hoặc Quán chiếu (Contemplation).
1.
Tỉnh thức
và Quan sát:
Chỉ cần bạn tỉnh thức và quan sát là đủ. Nhận thức sẽ giải
phóng thực tại để thay đổi bạn. Những gì bạn nhận thức được, bạn kiểm soát được;
những gì bạn không nhận thức được, bạn bị nó kiểm soát và trở thành nô lệ của
nó.
2.
Quan sát
không Phán xét:
Hãy quan sát bản thân, các phản ứng (tích cực và tiêu cực) và các mối quan hệ của
mình. Quan sát mà không phán xét hay lên án; điều này sẽ chữa
lành, thay đổi và giúp bạn trưởng thành.
3.
Nhận thức
về Nguồn gốc:
Bất cứ khi nào có cảm xúc tiêu cực, câu hỏi cần đặt ra không phải là "Người
này bị làm sao?" mà là "Sự khó chịu này nói lên điều gì về bản
thân tôi?". Hãy nhận ra rằng cảm xúc tiêu cực nằm trong bạn,
chứ không phải trong thực tế, và nó đến từ sự lập trình của bạn.
4.
Thách thức
Niềm tin Sai lầm (4 Sự thật):
o Thấy rằng bạn không cần nó: Mở mắt ra và thấy
rằng bạn thực sự không cần đối tượng ràng buộc chút nào. Chấp trước chỉ là một niềm
tin sai lầm, một ảo tưởng.
o Phát triển Quan điểm: Hãy suy ngẫm rằng
mọi đối tượng chấp trước đều "rồi cũng sẽ qua đi"
(giống như bài Thiền Dòng Sông). Khi bạn sống đủ lâu, bạn sẽ nhận ra những điều
từng làm bạn đau khổ trong quá khứ giờ đây không còn quan trọng nữa.
C.
Bốn Bước để Giải quyết Cảm xúc Tiêu cực:
Khi gặp cảm xúc
tiêu cực (lo lắng, trầm cảm, khó chịu), De Mello đề xuất bốn bước sau để không đồng nhất
với lập trình:
1.
Tiếp xúc
với Cảm xúc Tiêu cực: Đối mặt với những cảm xúc tiêu cực mà bạn có thể thậm
chí còn không nhận ra (ví dụ: sự u ám, buồn bã).
2.
Hiểu rằng
Cảm xúc nằm trong bạn: Hiểu rằng cảm xúc đó nằm trong bạn, không phải trong
thực tế (mà là do lập trình).
3.
Không đồng
nhất:
Đừng định nghĩa bản chất của bạn theo cảm xúc đó. Đừng nói
"Tôi bị trầm cảm," mà hãy nói "Trải nghiệm của tôi là trầm cảm"
hoặc "Sự u ám đang ở đó".
4.
Để nó qua
đi:
Để cảm xúc đó yên, nó sẽ qua đi. Sự thay đổi thực sự đến khi nó được tạo ra bởi
thực tế, chứ không phải bởi cái tôi của bạn.
Thông qua quá
trình nhận thức không phán xét và buông bỏ sự đồng nhất với các nhãn mác (thành
công, thất bại, tên tuổi) và ham muốn, người ta sẽ được giải thoát khỏi sự kiểm
soát của lập trình xã hội và đạt được trạng thái tự do, bình an và hạnh phúc vĩnh cửu.
3. Giải
thích vai trò trung tâm của "nhận thức" (nhận thức) trong triết lý
của De Mello. So sánh điều này với cách tiếp cận truyền thống về "nỗ
lực" (nỗ lực) trong việc cải thiện bản thân. Sử dụng các ví dụ từ văn bản,
chẳng hạn như trải nghiệm của biên tập viên tại Ga Trung tâm Grand, để minh họa
cách nhận thức dẫn đến sự biến đổi.
Anthony De Mello
đặt "nhận thức" (awareness) vào vị trí trung tâm, coi đó là ân sủng duy nhất cần
thiết để đạt được tự do, hạnh phúc và sự thức tỉnh tâm linh.
Ông đối lập hoàn
toàn vai trò của nhận thức với cách tiếp cận truyền thống dựa trên "nỗ
lực" (effort) để cải thiện bản thân, cho rằng nỗ lực chỉ là sự can thiệp
không cần thiết và thường gây hại.
1. Vai trò Trung
tâm của "Nhận thức"
De Mello định
nghĩa tâm linh là thức tỉnh. Nhận thức là công cụ cơ bản và thiết yếu nhất để đạt
được sự thức tỉnh này.
A.
Bản chất và Quyền năng của Nhận thức:
- Ân sủng của Sự Nhìn thấy: Hạnh phúc,
tình yêu và sự thánh thiện không phải là những thành tựu; chúng là một ân
sủng được gọi là nhận thức, sự nhìn thấy, quan sát và thấu hiểu.
- Chìa khóa dẫn đến Tự do: Nhận thức giải
phóng bạn. Những gì bạn nhận thức được, bạn kiểm soát được. Những
gì bạn không nhận thức được, bạn bị nó kiểm soát và trở thành nô lệ của nó.
- Cơ chế Chuyển hóa: De Mello dạy
rằng điều duy nhất bạn cần làm để thay đổi bản thân là tỉnh thức
và quan sát. Nhận thức sẽ giải phóng thực tại để thay đổi
bạn. Nhận thức không phán xét sẽ chữa lành, thay đổi và giúp người
ta trưởng thành. Khi nhận thức được kích hoạt, tất cả những gì sai trái và
rối loạn thần kinh bên trong bạn sẽ tan biến.
- Đối tượng Nhận thức: Nhận thức phải
tập trung vào những gì đang diễn ra bên trong chúng ta, bao gồm các phản
ứng và mối quan hệ của chúng ta, quan sát xem chúng là gì và đến
từ đâu. Đặc biệt, nhận thức giúp chúng ta nhìn thấu sự ràng buộc
(chấp trước) và những niềm tin sai lầm đang kìm hãm hạnh
phúc.
B.
Nhận thức là Hành động Không cần Nỗ lực:
De Mello khẳng
định rằng nhận thức không phải là một kỹ thuật hay một sự thúc ép mà là một
hành động tự nhiên, không cần nỗ lực.
- Niềm vui, không phải Gian khổ: Nếu bạn đã từng
nếm trải nhận thức dù chỉ một lần, bạn sẽ hiểu rằng đó là một niềm vui. Nó
giống như niềm vui của một đứa trẻ đang khám phá thế giới trong sự ngạc
nhiên. Nhận thức đòi hỏi nỗ lực không kém gì một người yêu cố gắng đến với
người mình yêu—đó là một hoạt động không cần nỗ lực.
- Quan sát không Phán xét: Nhận thức phải
là sự quan sát chính xác, rõ ràng, không phán xét hay lên án.
Những gì bạn phán xét là những gì bạn không thể hiểu. Chỉ khi bạn hiểu (thấu
hiểu) những điều bạn đang cố gắng sửa chữa, chúng sẽ tự thay đổi.
2. So sánh với
Cách tiếp cận Truyền thống về "Nỗ lực"
De Mello phê phán
cách tiếp cận truyền thống của xã hội và tôn giáo, vốn dựa trên ý chí, kỹ thuật
và nỗ lực để ép buộc bản thân thay đổi (còn gọi là "lịch sử buồn bã về
việc tự cải thiện").
|
Cách tiếp cận "Nỗ lực"
(Ego-Driven) |
Cách tiếp cận "Nhận thức"
(Reality-Driven) |
|
Gốc rễ: Đến từ sự xảo quyệt của bản ngã,
thúc đẩy bạn trở thành một người khác. |
Gốc rễ: Đến từ trí tuệ của tự nhiên; bạn
trở nên nhận thức, bạn hiểu được. |
|
Hành động: Cố gắng sửa chữa những điều mà bạn thực sự
không hiểu. Sử dụng ý chí, thói quen, kỹ thuật hoặc bài tập tâm
linh. |
Hành động: Ngừng sửa chữa bản thân và đừng
can thiệp. Chỉ cần quan sát và hiểu. |
|
Kết quả: Nỗ lực không dẫn đến sự phát triển, mà dẫn đến kìm
nén và che đậy gốc rễ vấn đề. Thậm chí có thể khiến mọi việc tồi
tệ hơn. |
Kết quả: Nhận thức chữa lành, thay đổi và giúp người ta trưởng
thành. Sự thay đổi xảy ra một cách dễ dàng và chính xác, bạn
không cần phải tạo ra nó. |
|
Tâm lý: Lo lắng và xung đột nội tâm. Nghĩ rằng mình phải hy
sinh hoặc thực hiện kỷ luật. |
Tâm lý: An lạc, vì bạn để lại kiểu thay đổi cho thực tại và
tự nhiên. Tỉnh thức mà không cần tham vọng, không cảm giác phấn đấu. |
De Mello nhấn mạnh rằng việc cố gắng sửa chữa những
điều bạn không thích ở bản thân bằng cách
chống lại chúng chỉ đẩy chúng xuống lòng đất. Những gì bạn chống lại sẽ vẫn tồn tại một cách ngoan cố. Thay vì làm điều đó, hãy chấp nhận và quan sát, vì chỉ có tình yêu và sự hiểu biết mới có thể dẫn đến sự thay đổi
lâu dài.
3. Minh họa: Trải
nghiệm của Biên tập viên tại Ga Trung tâm Grand
Trải nghiệm của
biên tập viên là một minh họa mạnh mẽ về cách nhận thức (awareness) dẫn đến sự
chuyển hóa trực tiếp và tự nhiên, trái ngược với nỗ lực.
1.
Hoàn cảnh
ban đầu (Nỗ lực/Phản ứng tiêu cực): Biên tập viên bị trễ giờ và lỡ chuyến tàu
tại Ga Trung tâm Grand Central. Phản ứng tự nhiên là tức giận với chính
mình, và cảm giác lo lắng đang làm xáo trộn thần
kinh, cùng với những suy nghĩ tự phán xét và sự phóng
chiếu tìm cách đổ lỗi cho người khác.
2.
Hành động
của Nhận thức:
Biên tập viên đã xoay sở để quay trở lại trạng thái tỉnh thức.
Khi đứng giữa đám đông, anh/cô ấy để mặc phản ứng của mình diễn ra như
vậy và kiềm chế không phán xét bản thân vì đã phán
xét chính mình.
3.
Chuyển
hóa (Ân sủng):
Phản ứng tiêu cực dần dần qua đi. Ngay lập tức, một sự thay đổi sâu sắc xảy ra:
o Anh/cô ấy nhận ra
vẻ tráng lệ của Nhà ga Trung tâm Grand.
o Cảm thấy choáng ngợp
trước những bi kịch nhân sinh và cảm thấy yêu thương từng người trong
đám đông ấy.
o Anh/cô ấy mô tả trải
nghiệm này giống như một tấm màn được vén lên, hé lộ vẻ đẹp và
niềm vui luôn hiện hữu.
Kết luận của biên
tập viên là: "Nhận thức đã giải
phóng tôi". Sự giải phóng
này không phải là kết quả của việc cố gắng ép buộc bản thân bình tĩnh, mà là
kết quả của việc quan sát không phán xét cảm xúc tiêu cực, từ đó cho phép chúng tự tan biến và
để thực tại (ân sủng) chuyển hóa anh/cô ấy.
4. Khám
phá mối quan hệ giữa bản sắc ("Tôi là ai?"), đau khổ và tự do. Việc
đồng nhất hóa với các nhãn mác, niềm tin và hoàn cảnh bên ngoài dẫn đến đau khổ
như thế nào, và việc "bước đi một mình" và khám phá ra "cái
Tôi" đích thực, không thay đổi có ý nghĩa gì?
Anthony De Mello
khám phá sâu sắc mối quan hệ giữa bản
sắc ("Tôi là ai?"), đau khổ và tự do bằng cách
tập trung vào sự nguy hiểm của việc đồng nhất bản thân với những thứ bên ngoài
và những khái niệm luôn thay đổi. Ông kêu gọi mọi người khám phá ra "cái Tôi"
đích thực, không bị ảnh hưởng bởi những nhãn mác này, để đạt được trạng thái tự
do tuyệt đối.
1. Bản sắc
("Tôi là ai?") và Đau khổ
De Mello nhấn mạnh
rằng câu hỏi quan trọng nhất trên thế giới là “Tôi là ai?” hay
chính xác hơn là “Tôi là gì?”. Phần lớn đau khổ của con người đến từ việc trả lời
sai câu hỏi này.
Mối
quan hệ giữa Đồng nhất hóa và Đau khổ:
- Đồng nhất hóa với Nhãn mác: Đau khổ bắt
đầu khi chúng ta đồng nhất "cái Tôi" với những
nhãn mác, niềm tin, và hoàn cảnh bên ngoài. Các nhãn mác này có thể là:
- Thành công hoặc Thất bại: Khi bạn nói
"Tôi là người thành công" hoặc "Tôi là kẻ thất bại",
bạn đang tự đồng nhất mình với thành công (một thứ đến rồi đi).
- Chức danh và Niềm tin: Tên tuổi, sự
nghiệp (như luật sư, doanh nhân), hay tôn giáo của bạn có thể thay đổi,
nhưng bạn lại coi chúng là một phần thiết yếu của "cái Tôi".
- Sự Ràng buộc (Chấp trước): Khi bạn đồng
nhất mình với những nhãn mác này, bạn sẽ bám víu vào
chúng và lo lắng rằng chúng có thể sụp đổ, và đó chính là
lúc nỗi đau khổ của bạn xuất hiện.
- Ham muốn và Sự An lạc: Mọi đau khổ
đều do sự đồng nhất, liên kết sự an lạc hoặc sự tồn tại của “cái
tôi” với một ham muốn hoặc một thứ gì đó. Khao khát mãnh liệt một
điều gì đó là nguyên nhân cốt lõi của đau khổ.
- Sự Sụp đổ của Ảo tưởng: Khi một người
bắt đầu thức tỉnh, họ sẽ trải qua rất nhiều đau đớn khi
thấy những ảo tưởng mà họ đã xây dựng (bao gồm cả bản sắc sai lầm) sụp
đổ.
- Đau khổ là Dấu hiệu Ngủ quên: Đau khổ chỉ
ra rằng bạn đang "ngủ quên" và lạc lõng với sự
thật, cho thấy có sự dối trá ở đâu đó. Đau khổ xảy ra khi ảo tưởng của bạn
xung đột với thực tại, và khi sự dối trá của bạn xung đột với chân lý.
"Cái
Tôi" Không phải là gì:
Để tìm thấy bản
sắc đích thực, De Mello hướng dẫn chúng ta nhận ra những thứ mà "cái
Tôi" không phải là:
- Không phải là Suy nghĩ: Suy nghĩ đến
rồi đi; "tôi" không phải là những suy nghĩ của tôi.
- Không phải là Cơ thể: Cơ thể luôn
thay đổi (các tế bào đổi mới liên tục), nhưng "tôi" dường
như vẫn tồn tại.
- Không phải là Nhãn mác hay Khái niệm:
"Tôi" không phải là tên, sự nghiệp, thành công, thất bại, hay niềm
tin tôn giáo. "Tôi" không phải là bất kỳ nhãn mác nào được áp dụng
cho "tôi" (cái liên tục thay đổi). Ngay cả khái
niệm về Chúa cũng có thể trở thành rào cản.
2. Con đường đến
Tự do: Khám phá "Cái Tôi" Đích thực
De Mello mô tả
việc khám phá "cái Tôi"
đích thực là trở về trạng thái
tự do và vô tư lự, giống như một ông vua hoặc bà hoàng.
"Cái
Tôi" Đích thực và Vẻ đẹp Ngây thơ:
- Cái Tôi không Thay đổi: "Cái
Tôi" là người quan sát. Nó khác biệt và hơn hẳn cơ
thể. Bất kể điều gì xảy ra với bạn, "cái Tôi" vẫn không
bị ô nhiễm.
- Trạng thái Ngây thơ đã Mất: Phẩm chất đầu
tiên của trẻ thơ là sự ngây thơ; chúng không thể nói dối
hay giả vờ là bất cứ điều gì khác ngoài bản chất của chúng, giống như phần
còn lại của tự nhiên. Sự ngây thơ này bị hủy hoại khi chúng ta học cách che
giấu bản chất thật và bị tiêm nhiễm bởi khát vọng trở thành một ai
đó (thành công, nổi tiếng, quyền lực).
- Bước ra khỏi Đồng nhất hóa: Khi bạn bước
ra khỏi chính mình và quan sát "tôi", bạn không còn đồng
nhất với nó nữa. Đau khổ tồn tại trong "tôi" (cái liên tục thay
đổi), vì vậy khi bạn không còn đồng nhất, đau khổ sẽ chấm dứt.
"Bước
đi một mình" (Going It Alone) dẫn đến Tự do:
"Bước đi một
mình" là một khái niệm quan trọng, đòi hỏi sự dũng cảm và dẫn đến sự giải
thoát hoàn toàn.
1.
Từ bỏ
Công thức:
Bước đi một mình nghĩa là từ bỏ mọi công thức—những công thức
bạn học được từ sách vở, từ người khác, hoặc những công thức bạn tự nghĩ ra.
2.
Bước vào
Cõi Vô định:
Đây là điều đáng sợ nhất, bước vào cõi vô định mà không được bảo vệ bởi
bất kỳ công thức nào.
3.
Sự Cô đơn
và Im lặng:
Khi đó, dù xung quanh bạn có đông người, bạn vẫn thực sự và hoàn toàn cô đơn. Sự
cô đơn này, sự cô độc ấy, chính là Sự Im Lặng.
4.
Nhìn thấy
Thực tại:
Chỉ trong Sự Im Lặng này bạn mới thấy được thực tại. Khi bạn
dám nhìn mọi thứ xung quanh mà không sợ hãi hay áp đặt, bạn sẽ sớm thấy.
5.
Tự do Tuyệt
đối:
Khi đạt đến trạng thái này, sẽ không còn gì có thể chạm đến bạn nữa, và
sẽ không còn ai có thể làm tổn thương bạn nữa. Bạn sẽ sống như một ông
vua, như một bà hoàng, hoàn toàn bằng lòng với việc mình là một kẻ vô
danh. Bạn không quan tâm đến thành công hay thất bại, danh dự hay nhục
nhã.
Việc giải thoát
khỏi mọi sự lệ thuộc và chấp trước vào bên ngoài dẫn đến sự cô đơn
(solitude), một trạng thái mà người khác không còn sức mạnh để khiến bạn hạnh
phúc hay đau khổ nữa. Trong sự cô đơn này, khả năng yêu thương sẽ nảy sinh. Tự do tâm linh đạt được khi bạn chết đi nhu cầu về người khác, và hoàn toàn cô đơn.
5. De
Mello định nghĩa tình yêu không phải là sự gắn bó mà là một "sự nhạy cảm
hoàn toàn với mọi khía cạnh của thực tại". Thảo luận về ba rào cản đối với
loại tình yêu này (niềm tin, chấp trước, sợ hãi) và giải thích tại sao
"hành động yêu thương cao đẹp nhất" lại là một "hành động nhìn
thấy" chứ không phải là một hành động phục vụ.
Anthony De Mello
định nghĩa tình yêu đích thực không phải là sự gắn bó (chấp trước) mà là "sự nhạy cảm hoàn toàn với mọi khía cạnh của thực tại bên
trong và bên ngoài bạn, cùng với một phản ứng trọn vẹn với thực tại đó". Ông khẳng định rằng tình yêu không loại trừ bất kỳ
ai; nó bao trùm toàn bộ cuộc sống.
Ông nhấn mạnh rằng
tình yêu không mù quáng; thứ mù quáng là
sự ràng buộc. Sự ràng buộc là
một nhu cầu, một loại ma túy làm lu mờ nhận thức của bạn, khiến bạn kém nhạy
cảm đi. Do đó, chừng nào bạn còn có chút ràng buộc nhỏ nhất với bất cứ điều gì
hay bất kỳ ai, tình yêu không thể nảy sinh, vì sự nhạy cảm dù chỉ suy yếu một
chút cũng sẽ bị hủy hoại.
Dưới đây là thảo
luận về ba rào cản đối với tình yêu và lý do hành động yêu thương cao đẹp nhất
là "hành động nhìn thấy" (chiêm nghiệm):
1. Ba Rào cản đối
với Tình yêu (Sự nhạy cảm)
De Mello xác định
ba khối đá cản trở sự nhạy cảm của tình yêu, ngăn cản chúng ta cảm nhận mọi thứ
và mọi người đến mức không còn gì hay không còn ai bị loại trừ.
1.
Niềm tin (Beliefs)
- Cơ chế: Ngay khi bạn có niềm tin (về
một người, tình huống hay sự vật), bạn đã đi đến kết luận
về họ, và nhận thức của bạn trở nên cố định.
- Hệ quả: Niềm tin tạo ra định
kiến, khiến bạn nhìn người đó qua lăng kính định kiến và không
còn nhìn thấy họ nữa. Làm sao bạn có thể nhạy cảm với một người
mà bạn thậm chí còn không nhìn thấy?.
- Giải pháp: Chỉ cần nhận ra rằng những kết
luận và định kiến đó chỉ là niềm tin chứ không phải sự phản ánh thực tế,
chúng sẽ sụp đổ.
2.
Chấp trước/Ràng buộc (Attachments)
- Cơ chế: Khi bạn có một sự chấp trước
toàn diện, nó sẽ kéo theo sự loại trừ tất yếu khỏi những
thứ khác, dẫn đến sự vô cảm với bất cứ điều gì không thuộc
về sự chấp trước đó.
- Hệ quả: Trái tim bạn bị cố định vào đối
tượng chấp trước, khiến bạn ngoái lại và bịt tai trước phần
còn lại của bản giao hưởng cuộc sống, tạo ra sự bất hòa và xung đột. Người
ta phải dũng cảm vượt qua biển cả bão táp của sự ràng buộc nếu muốn đến được
miền đất tình yêu.
- Giải pháp: Tình yêu và tự do chỉ được
tìm thấy khi ta tận hưởng từng nốt nhạc khi nó trỗi dậy, rồi để nó
trôi đi, để hoàn toàn đón nhận những nốt nhạc tiếp theo.
3.
Sợ hãi (Fear)
- Cơ chế: Nỗi sợ hãi (căng thẳng và lo
âu) là khối đá thứ ba. Khi bạn lo lắng và sợ hãi, đó là vì bạn có thể đánh
mất hoặc không đạt được đối tượng của sự chấp trước.
- Hệ quả: Sợ hãi là cái chết của
tình yêu và là sự tự do hân hoan mà tình yêu mang lại. Sợ hãi và
ham muốn là những bức màn chắn giữa bạn và bản giao hưởng cuộc sống, quyết
định những gì bạn nhận thấy và những gì bạn che giấu, dẫn đến nhận thức
méo mó.
- Giải pháp: Tình yêu đòi hỏi sự nhạy bén
trong nhận thức và khách quan. Buông bỏ niềm tin, nỗi sợ hãi và sự ràng buộc
sẽ giải thoát bạn khỏi sự vô cảm.
2. "Hành
động Yêu thương Cao đẹp nhất" là "Hành động Nhìn thấy"
De Mello đưa ra
một quan điểm gây ngạc nhiên về hành động yêu thương cao đẹp nhất.
Hành
động Phục vụ (Service)
Khi bạn phục vụ
mọi người, bạn thực hiện các hành động bên ngoài như giúp đỡ, hỗ trợ, an ủi và xoa dịu nỗi đau. Những hành động này là tốt, nhưng chúng không phải
là hành động yêu thương cao quý nhất.
Hành
động Chiêm nghiệm/Nhìn thấy (Contemplation/Seeing)
De Mello khẳng
định hành động yêu thương cao quý nhất mà bạn
có thể thực hiện không phải là một hành động phục vụ mà là một hành động chiêm
nghiệm, một hành động nhìn ngắm.
Lý do "Nhìn thấy"
là Hành động Yêu thương Cao đẹp nhất:
- Biến đổi và Sáng tạo: Khi bạn nhìn
thấy mọi người trong vẻ đẹp và lòng tốt bên trong của họ,
bạn biến đổi và sáng tạo họ. Hành động nhìn thấy này là một
món quà yêu thương vô hạn dành cho người khác, hơn bất kỳ
hành động phục vụ nào.
- Nhận thức là Tha thứ: Khi bạn nhìn
nhận những khuyết điểm của người khác một cách khách quan
và hiểu rằng nguồn gốc của chúng là do kinh nghiệm thời thơ ấu, điều
kiện quá khứ, suy nghĩ sai lầm, và trên hết là sự vô minh (chứ
không phải ác ý). Khi bạn làm điều này, thái độ của bạn sẽ chuyển thành
tình yêu thương và sự tha thứ, bởi vì học hỏi, quan sát và thấu hiểu
chính là tha thứ.
- Tạo ra Thực tại Yêu thương: Bằng cách
nhìn người khác theo cách này, bạn đã biến đổi họ và tạo
ra một mức độ tiếp xúc nhất định. Họ cũng sẽ được biến đổi trong
thực tế.
- Nhìn thấy Người khác một cách Mới mẻ: Để yêu, bạn
phải nhìn nhận một cách mới mẻ và liên tục khám
phá những điều mới mẻ ở người đó. Sự quen thuộc sẽ sinh ra sự cũ
kỹ, mù quáng và nhàm chán.
Tóm lại, trong
triết lý của De Mello, hành động yêu thương cao quý nhất là một sự chuyển đổi nhận thức nội tại. Nó không phải là việc làm từ thiện bên ngoài hay cố
gắng sửa chữa người khác (phục vụ), mà là loại bỏ các rào cản (niềm tin, chấp trước, sợ hãi) để có thể nhìn thấy người đó trong sự thật tuyệt đối
của họ. Khi bạn nhìn thấy họ mà không phán xét, bạn không chỉ tha thứ mà còn
tạo ra sự chuyển hóa cho họ.
